insana kadar uzanan bir sürecin bulgular> üzerinde yapmak gerekir. Bize bu anlam-
da yarar dokunabilecek kal>nt>lar kemikler, difller, mumyalar, baz> tarih öncesi re-
simler, hatta parazit patolojileri olabilir.
Bizi, tarihin geçmifllerine götüren ve t>p alan>nda olup bitenlerden haberdar
eden bulgular>n hiç de yabanc> olmad>¤>m>z iflaretler tafl>d>¤> anlafl>lmaktad>r. Fosil
halinde bakterilerin -patalojik olup olmad>¤>n> tam bilmesek de 500 milyon y>l ön-
ce dünyam>zda bulunduklar>ndan haberdar>z. 350 milyon y>l önce hayvan kemikle-
rinde parazit ve travma izlerine rastlanmaktad>r. Dinazorlar>n ya da timsahlar>n ar-
takalm>fl kemiklerinden k>r>klar> ve iyileflme izlerini görebilmekte hatta kronik art-
rit bulgular>na rastlanabilmektedir. Bulunan baz> sürüngenlere ait fossilize kemik
biçimlerinde menenjit enfeksiyonunun varl>¤>n> gösteren opistotonus pozisyonlar>
görülmektedir. Altm>fl milyon y>l önce memelilerin yeryüzündeki say>lar>nda art>fl
oldu: Memelilerde rastlanan patolojiler ile önceki ça¤larda sürüngenlerde rastlanan
patolojilerin benzer olduklar> görülmektedir. Hayvanlardaki bulgulara benzer bul-
gular insano¤lunun yeryüzünde görülmeye bafllamas>yla birlikte iskelet parçalar>
üzerinde de gözlemlenmeye bafllam>flt>r. Günümüze daha yak>n bir dönemde MÖ.
10 bin y>llar>nda ise kemik bulgular>na göre görmekteyiz ki insano¤lu travma, art-
rit, sinüzit, tümör, spina bifida, kalça ç>k>¤> gibi flikayetlerle yaflam>n> sürdürmekte
hatta omurga tüberkülozuna yakalanm>fl kemikler bile bulunmaktad>r. M>s>r mum-
yalar>n>n incelenmeye bafllanmas>yla kemik bulgula-
r>na ilave bulgularla karfl>lafl>lm>flt>r. Mumyalar
üzerinde arterioskleroz, pnömani, plörezi, böb-
rek tafl>, safra kesesi tafl>, apendist, paraziter has-
tal>k, çiçek hastal>¤>, uterus-barsak prolapsusu,
do¤um sekelleri ve daha baflka hastal>k bulgula-
r> görülebilmektedir (Ackerknecht, 1982:3-7).
T>bbi Bilginin Tarihsel Geliflimi
Hastal>klar>n tarihsel geçmiflini kan>tlayan
böylesi tarihsel birikime karfl>n bu noktada karfl>-
m>za ç>kan soru bu hastal>klar>n kimler taraf>n-
dan tedavi edilmifl olabilece¤i sorusudur.
no¤lunun a¤r>, ac> ve >st>rap içinde k>vran>rken
bir yard>m aray>fl>na girece¤ini ve o anda yard>m-
c> olacak birilerinin varl>¤>na gereksinim duya-
bilece¤i kuflkusuz tahmin edebiliriz. Ancak bu
konuda ayd>nlat>lm>fl kesin tarihsel yan>tlar bu-
lundu¤u pek fazla söylenemez. kan bu ihtiyac>n karfl>lanabilmesi süre-
ci befl dönemde de¤erlendirebiliriz. Bu befl dönem içgüdüsel t>p, ampirik t>p, felse-
fi t>p ve bilimsel t>pt>r. Bu t>bbi anlay>fllara kitab>m>z>n kapsam> içerisinde s>ra ile yer
vermek istiyoruz.
B ö l ü m 1
T
IBB<
B
G
EL
3
R
Re
essiim
m 2
2..--
--
Robert Thom.