mükemmel biçimde yap>l-
mal>d>r. Örne¤in, dönemin
bir flehri tufandan nas>l kur-
tulabilmifltir ? Çünkü, tanr>-
lar>na ibadetlerini alçakgö-
nüllülük ve büyük bir din-
darl>kla yapm>fllard>r (Kra-
mer, 2002:180).
M e z o p o t a m y a ' d a
T>p
Mezopotamya'da t>p, din
adamlar> taraf>ndan gerçeklefltirilen büyüsel t>p anlay>fl> fleklindedir. Sümerlerde
astronomik ilgi bafll>ca çal>flma alanlar>ndand>r. Gökyüzünün, y>ld>zlar>n, güneflin,
ay>n gözlemlenmesi ile elde edilen bilgiler t>bbi ilkeler olarak karfl>m>za ç>kmakta-
d>r. Y>ld>zlar>n hareketi ile mevsimlerin hareketi ve bunlarla baz> hastal>klar>n iliflki-
si ortaya ç>kar>lmaya çal>fl>lm>flt>r. Fizyolojik olgularla gökyüzü hareketleri aras>nda
böyle bir iliflkinin varsay>lmas> insan bedeni üzerindeki dönemlerin, mevsimlerin
ve y>ld>zlar>n etkisinin önemine katk>da bulunmaktad>r (Castiglioni, 1958:33).
Sümerlerin t>p anlay>fl>n>n bu flekilde geliflmeye bafllamas>, yaflam tarzlar> ve u¤-
rafl>lar> ile yak>n ilintilidir. Çünkü halk tar>mla u¤rafl>p, nehir k>y>lar>nda yaflamakta;
nehirler dönem dönem taflarak çevrelerindeki topraklar> sulamaktad>r. Sulanan ara-
ziler verimli ürün alanlar> haline gelmektedir. Bu do¤a hareketi orada yaflayanlar ta-
raf>ndan günefle büyük bir önem atfedilmesine neden olmaktad>r. Bu nedenle gü-
nefl topraktaki üremenin ve her türlü yaflam olay>n>n tek kayna¤> olarak görülmek-
tedir. Su da üremenin kayna¤> olarak din ve t>bbi anlay>flta önemli bir yere sahiptir.
Ancak, üretgen ve yararl> olabilirken su bazen taflma, sel bask>nlar> ile tehdit edici
ve y>k>c> da olabiliyordu.
Makrokosmoz (evren) ile mikrokosmoz (insan) aras>nda iliflki kurmaya çal>flma-
lar> insanlar>n do¤ay> gözlemleyerek yaflam olgusu hakk>nda sonuçlar ç>karmalar>-
na neden olmufltur. Önemli olaylarla, do¤a hareketleri aras>nda gözlemlerle baz> so-
nuçlara var>lm>flt>r. Su topra¤> döllüyor ve yeryüzünde canl> organizmalar ortaya ç>-
k>yordu. Böylece do¤a hayat> ile bitki, hayvan ve insan hayat> aras>nda iliflkiler ku-
ruluyor; do¤an>n yenilenmesi kiflinin yeniden canlanmas> gibi görüfllere uzan>l>yor-
du.
Tüm bu do¤a görüfllerinin insan sa¤l>¤> aç>s>ndan yaratt>¤> patoloji anlay>fl> insan
hayat>na ait tüm olgular>n do¤adakilere paralellik göstermesidir. Çiviyaz>s> tabletle-
ri üzerinde yap>lan çal>flmalardan anlafl>lmaktad>r ki y>ld>zlar>n hareketi do¤umdan
ölüme kadar yaflam için önemli ipuçlar>d>r. Y>ld>zlar>n hareketlerindeki bir düzen-
B ö l ü m 2
E
SK<
U
YGARLIKLARDA
T
IP
35
R
Re
essiim
m 2
24
4..--
--
Sümer tanr>lar>na ait bir kabartma.