A
vc>-toplay>c> dönemden sonra insan topluluklar>n>n yerleflik yaflama geçme-
siyle dünyan>n çeflitli bölgelerinde çeflitli uygarl>klar ortaya ç>km>flt>r. Bu
topluluklar aras>nda t>bbi bilgi ve beceri zaman içerisinde kendini göster-
meye bafllam>fl ve belli bir geliflim süreci içerisine girmifltir. MÖ. 4000 y>llar>ndan
itibaren Mezopotamya halk> aras>nda az ya da çok belli bir t>p anlay>fl>n>n yerleflme-
sinin ilk ad>mlar> at>lm>flt>r. Di¤er yandan MÖ. 2000 y>llar>ndan sonra M>s>r ve yak-
lafl>k ayn> dönemde Girit uygarl>¤>nda t>bbi geliflmelerin izlerini görüyoruz. T>ptaki
benzer ilerlemeler nda MÖ. 1500'ler gerçekleflirken eski Yunan t>bb>na
ait izleri Homeros bilgilerine göre MÖ. Yaklafl>k birinci bin y>l civar>nda görüyoruz.
Anadolu ve Güney Amerika'ya ait uygarl>klarda da t>bbi bulgular ile karfl>lafl>yoruz
(Castiglioni, 1958:32).
Bunlardan en eskilerinden biri bilindi¤i gibi Mezopotamya'da kurulan uygarl>k-
lard>r. Mezopotamya'da kurulanlardan en eskisi ve daha sonrakilere temel olufltu-
ran ise Sümer uygarl>¤>d>r. Günümüz meslek ve uygulamalar>n>n ilk örne¤ini ara-
mak için Sümerlere gitmek kaç>n>lmazd>r (Kramer, 2002:16). Sümerlere ait bilgile-
rimizin hemen hemen tamam> onlar taraf>ndan kil tabletler üzerine yaz>lm>fl çivi ya-
z>s> arac>l>¤>yla ö¤renilmektedir (Kramer, 2002:14). Bu yaz>n>n ortaya ç>k>fl tarihi
MÖ. yaklafl>k 3 bin civar>d>r (Kramer, 2002:45). Sümerlerin ortadan kalk>fl> MÖ.
Yaklafl>k 1750 y>llar>d>r (Kramer, 2002:52). Bu tarihte Kral Hammurabi Sümer dev-
letine son verir. Bundan sonra Sümer topraklar> üzerinde Sümer uygarl>¤> temelin-
de kurulmufl bir Sami devleti olan Babil Krall>¤>'n>n tarihi bafllar (Kramer,
2002:103).
Mezopotamya'daki Sümer ve ard>ndan gelen Babil uygarl>klar>n> genel karakter-
leri aç>s>ndan birarada de¤erlendirmek mümkündür. Genel kültür, inan>fl ve de¤er-
ler birbirini izlerler. Bu nedenle aralar>ndaki baz> farkl>l>klar bulunsa da Mezopo-
tamya uygarl>klar>n> birarada inceleyece¤iz.
Mezopotamya Kültürü
Bugünkü Irak topraklar>nda F>rat ve Dicle nehirleri aras>nda; bu nehirlerin gü-
neyine denk gelen bölgede uygarl>k tarihinde ilk olarak ortaya ç>kan topluluk bilin-
di¤i gibi Sümerlerdir. Afla¤> Mezopotamya da denen bu bölgede Sümerliler kendi-
33
2
Eski Uygarl>klarda T>p