kuflkusuz güçtür. Ancak onlar>n t>bbi uygulamalar> hakk>nda genel bilgilerimiz mev-
cuttur. Kolayca anlafl>labilece¤i gibi herfleyden önce büyüsel bir t>p anlay>fl> mevcut-
tur. Sümer t>bb>nda birçok eski insan topluluklar>nda oldu¤u gibi, kan>n her türlü ya-
flam fonksiyonu için tafl>y>c> özelli¤i vard>r: Tüm kan> toplayan karaci¤er tüm yaflam
süreçlerinin merkezidir. Karaci¤erin biçim ve niteli¤i kiflinin yazg>s> ve gelece¤i hak-
k>nda bilgi verirdi. Bu nedenle kutsanm>fl bir hayvan>n karaci¤eri ç>kart>l>p incelene-
rek hastayla ilgili bilgiler elde edilmeye çal>fl>l>rd> (Castiglioni, 1958:35-6).
Karaci¤er Fal>
Karaci¤er fal> tanr>lar>n belirledi¤i ya da kötü ruhlar>n neden olaca¤> hastal>kla-
r> ö¤renmek için yap>l>rd>. Karaci¤erin incelenmesi mevcut olan durumu ö¤renme-
yi sa¤l>yordu. Karaci¤er fal> için tan yeri a¤ar>rken tanr>n>n hofluna gidecek koyun
ya da keçi yavrusu seçilir; bir masan>n üzerine susam flarab>yla dolu dört toprak
kap, üç düzine ekmek, bir miktar bal ve kaymak ile biraz da tuz konurdu. Fal> ya-
pan kifli (A-su/Baru) masan>n önündeki mangal>
efleler ve sonra kurban edilen hayvan>n kar-
n> yar>larak karaci¤eri ç>kart>l>rd>. Hay-
van kurban edilirken, "Kulun x, saba-
h>n erken vaktinde senin huzurun-
da bu kurban> sunuyor. Organlar>
tam, vücudu sa¤lam bu semiz ko-
yun yüzünden o sana hofl görün-
sün" denirdi. Karaci¤erin duru-
mu, komflu organlarla iliflkisi in-
celendikten sonra parçalama-
maya özen göstererek masan>n
üzerine konurdu. Buradaki in-
celeme s>ras>nda hacmi, girinti-
ç>k>nt>lar>, rengi, k>vam>, bü-
yüklü¤ü, loplar>, çukurluklar>
gözlenerek t>bbi bir sonuç elde edil-
meye çal>fl>l>rd>. Örne¤in, sistik kanal yass>-
laflm>flsa hasta ölecek, lenfatik kanal yass>lafl-
m>flsa hasta yaflayacakt>r gibi sonuçlar elde edilirdi. Bafll> bafl>na belli bir tecrübe ve
uzmanl>¤> gerektiren bu ifllemler için karaci¤er modelleri haz>rlat>lm>fl ve üzerinde-
ki de¤iflikliklerin ne anlama gelecekleri belirtilmifltir. Karaci¤er fal> Suriye, Filistin,
Anadolu, hatta lm>flt>r. Bu bölgelerde yap>lan kaz>larda bu fal>
kullanacaklar için kil, alç> ve madenden yap>lm>fl karaci¤er modelleri elde edilmifl-
tir (Bayat, 2003:41).
38
D
ÜNYA VE
T
ÜRK
T
IP
T
AR
R
Re
essiim
m 2
25
5..--
--
Karaci¤er tak için kilden
yap>lm>fl koyun karaci¤eri. Babil döne-
mi yaklafl>k MÖ. 1830-1530 (4).