gönderirse daha da kötüsü olur. Onlar tüm ya-
banc>lar> t>p bilimi yoluyla öldürmeye kararl>-
d>rlar". Buradaki sözler gerçekte Cato (MÖ.
234-149) isimli bir Romal>n>n sözleridir. Yunan
hekimlere fliddetli karfl> ç>kan bu kifli ailesi ve
kölelerinin sa¤l>k ve esenliklerini kendi
sa¤lamaktad>r. Bu nedenle de kendini mutlu ve
gururlu hissetmektedir. Bunun yan>nda, hekim
olmamas>na ra¤men kendince sa¤lad>¤> bu ba-
flar> nedeniyle t>p üzerinde söz söyleme hakk>-
n> kendinde bulmaktad>r. Onun as>l amac> kö-
lelerinin sa¤l>kl> olmalar>n> sa¤layarak daha çok
çal>flmalar> ve üretim yapmalar>d>r. Bu aç>dan
bir köle onun gözünde (kuflkusuz o dönemde-
ki tüm Romal>lar için de) bir öküz ya da pulluk-
tan daha fazla bir fley de¤ildir.
Hasta bir köle hasarl> bir maldan
fazla bir anlam ifade etmemekte-
dir. (Jackson, 1999:2-4). Tarihsel belgelerde is-
mi geçen Cato'nun, Yunanl> hekimlere fliddet-
le karfl> ç>kmas>n>n nedenlerinden biri anlafl>l>-
yor ki t>bb>n kendine sa¤lad>¤> gücün elinden
al>nmas>d>r.
Bununla birlikte tarihsel kaynaklarda ismi
geçen Cato'nun, t>ptan anlad>¤> fley büyülü söz-
ler ile bitkisel ve hayvansal ilaçlar>n kullan>ld>-
¤> tedavi yöntemleridir. Örne¤in, her derde da-
va olan ilaç a¤>zdan ya da deriden kullan>lan la-
hanad>r. Hastal>klar>n ortaya ç>kmas>, tedavisi
ve seyri tanr>lar taraf>ndan kontrol edilir. Bir
hastal>k, rastlant>sal olarak bir ilac>n uygulama-
B ö l ü m 2
E
SK<
U
YGARLIKLARDA
T
IP
63
R
Re
essiim
m 5
54
4..--
--
Eski Roma'da gelifltirilmifl tuvalet dü-
zeni.
R
Re
essiim
m 5
55
5..--
--
Roma döneminde do-
¤umu gösteren bir kabartma (8).
R
Re
essiim
m 5
56
6..--
--
Bir bizans ikonas> üze-
rinde resmedilmifl kötü cinler 12.
yy. (Foto¤raf: Bahad>r Taflk>n) (9).