embriyo gibi yavafl yavafl büyürdü. Maden eritme oca¤> embriyolar> h>zla büyütme-
ye yarayan bir yer; bir döl yata¤> olarak kabul ediliyordu. Dünyay> bir bütün olarak
tasarlayan ve cans>z nesnelere do¤um, büyüme, ölme hatta dirilme yetisi atfeden
düflünce tarz>na göre böyle bir ifllem basit bir teknik ifl olamazd>. Ayr>ca, metalurji
ifllemi di¤er tür kutsal eylemler gibi giz ve tehlikelerle dolu bir ifllemdir. Onlara gö-
re ocakta yap>lan ifllem fiziksel ya da kimyasal bir ifllem de¤il tam bir "büyüme" ifl-
lemidir. Bu arada Mezopotamya'da insan üremesiyle ilgili bir anlay>fl> da hemen yer
verelim; burada erken do¤umlar her zaman bir u¤ursuzluk iflareti olarak görülürdü.
Çünkü erken do¤um evrensel uyumun bozulmas> anlam>na gelir tehlikeli yani fley-
tani bir fley say>l>rd> (Eliade, 2002:80).
embriyon olarak kabul edildikleri için ayn> tehli-
keli güçlere sahiptiler. Metalurji ritüelleri, bu sanat>n gizlerini bilmeyen ve gerekli
önlemleri almam>fl biri için zararl> sonuçlar verebilirdi.
mi hakk>nda flunlara yer verilmektedir: "Bir maden filizi f>r>n>n>n temelini atmak is-
tersen flansl> bir ay>n uygun bir gününü bekle ve f>r>n>n temelini yap. F>r>nda çal>-
fl>rken onlara bakmal> ve sen de f>r>nda çal>flmal>s>n.
Embriyonlar> getirmelisin, ora-
ya bir baflkas>, bir yabanc> girmemeli ve temiz olmayan kifli maden filizlerine görün-
memelidir. Maden filizini f>r>na koydu¤un gün, embriyonlar>na önüne bir kurban
sunmal>, bir kap çam reçinesi koymal>, bira dökmelisin. Oca¤>n alt>ndaki atefli yak-
mal> ve maden filizini f>r>na koymal>s>n. F>r>n>n yan>na getirece¤in insanlar ar>nm>fl
olmal>, ancak ondan sonra yaklaflmalar>na izin verebilirsin. Ocakta yakt>¤>n odun
`Ab' ay>nda, günlük a¤ac>ndan olmal>d>r. Bunlar kabuklar> soyulmufl büyük kütük-
ler olmal> ve rastgele de¤il, deriye sar>larak konulmal>d>r. Oca¤a ataca¤>n odun iflte
böyle olmal>d>r" (Eliade, 2002:81).
Eski Mezopotamya'da, metalurji iflleminde böylesi törensel bir giriflim söz konu-
su iken "s>r yap>m>" konusunda herhangi bir kutsanm>fl bir ritüel ya da büyüsel bir
harekete rastlanmamaktad>r. Eldeki yaz>l> belgelere göre s>r yap>m> konusunda flun-
lar yap>lmal>d>r: "Aç>k mavi s>r haz>rlamak istiyorsan on mina (500 gram) immana-
ku tafl>n>, onbefl mina çamafl>r külünü, bir tam bir bölü üç mina beyaz otu ayr> ayr>
dövüp kar>flt>r; kar>fl>m> dört gözlü (a¤>zl>) f>r>na koy ve duman ç>karmayacak, har-
s>z bir atefl yak; kar>fl>m aç>k k>rm>z> olur olmaz f>r>ndan ç>kar, so¤umaya b>rak ye-
niden döv, içine beyaz kum kat, so¤uk bir f>r>na koyup dumans>z, hars>z bir atefl
yak; kar>fl>m turunç rengini al>nca k>zg>n kal>ba boca et. r derler".
S>r yap>m> konusunda yap>lan tavsiyenin niteli¤i teknik ve pratikle ilgili bir ifllem ol-
maktan öte bir fley olarak gözükmemektedir. Herfley çok aç>kt>r ve net biçimde de
aç>klanm>flt>r. Büyüsel, kutsal nitelikte herhangi bir ö¤eden söz edilmemektedir.
Ön haz>rl>k, kurban, yasaklama gibi fleyler bulunmamaktad>r. Maden filizlerini iflle-
mek kutsal bir alanda riskli, sonucu tehlikeli olabilecek bir ifltir; o nedenle büyüsel,
12
D
ÜNYA VE
T
ÜRK
T
IP
T
AR