gibi Hattiler ile Hititler dil ve >rk bak>m>ndan tama-
men ayr> halklard>r. Baz>lar>n>n yanl>fll>kla "Proto-
Hatti" olarak isimlendirdi¤i Hitit öncesi dönem bir
öntarih dönemidir. Yani, yaz>y> kullanmad>klar>
için Hatti Beylikleri "tarihsel" bir ulus de¤illerdir.
Ancak bu insanlar>n konufltu¤u dil, inand>¤> din,
yaflatt>¤> örf ve adetler Hititler arac>l>¤>yla bugüne
kadar ulaflm>flt>r (Akurgal, 1997:15).
llar>nda karfl>-
m>za ç>kan siyasi güç Hititlerdir. Hititler 1650-
1200 y>llar> aras>nda Anadolu'da
zeyinde bir siyasal yap> olufltururlar. Bu devlet bi-
rinci bin y>l>n bafl>nda da¤>lsa da kültürel etkisi
MÖ. 700'lere kadar baz> Anadolu flehir devletleri
arac>l>¤>yla devam etmifltir.
Tarihsel konumlar>na bakacak olursak Hititlerin sanat ve kültürel üretimden çok
siyasal bir bütünlük yap>s> görülür. Bu bütünlükte "hoflgörü" temelinde say>s>z ulus
ve kültür birlikteli¤i ortaya ç>km>flt>r. Bu nedenle, muhtemelen ortak güçlü kültü-
rel bir çekirdek oluflturamam>fllard>r. Zengin bir edebiyat>n varl>¤>ndan da söz ede-
meyiz. Say>s>z tanr>lar> vard>r ve Hitit tabletlerinde "bin tanr>"dan söz edilir; birçok
din biraradad>r (Ceram, 1999:140-1) Hititlerin kurulufl efsanesinde, devleti kuran
kral>n bu yetkiyi f>rt>na tanr>s>ndan ald>¤> konusu yer al>r. Bu nedenle Hitit krallar>
tanr>n>n vekili olarak yüksek rahip görevini de yaparlard> (Ç>¤, 1996).
Hititlerde insan yaflam>na ve kiflilik haklar>na büyük önem verildi¤i anlafl>lmak-
tad>r. Komflular>nda, Asurlularda olan onur k>r>c> cezalar, ac>mas>z yarg>lar Hitit hu-
kukunda bulunmamaktad>r. Yine, düflman esirlerini parçalama, ateflte yakma ya da
derilerini yüzme gibi iflkenceler yoktur ve köleler, özgür ka-
d>nlarla evlenebilmektedir. Kad>nlar erkekler kadar haklara
sahiptiler. Halk aras>nda çok kad>nla evlilik yoktur
(Akurgal, 1997:155-6). Bu çerçevede Hititlerin t>bb>-
n> ele ald>¤>m>zda asl>nda elimizde do¤rudan
ya da ç>kar>m sa¤layabilecek belge fazla de-
¤ildir. Baflta kil tabletler olmak üzere tahta,
kurflun ve gümüfl üzerine yaz>lan yaz>lar bize
zengin bir bilgi kayna¤> oluflturmamaktad>r.
Bilindi¤i gibi Hititlerden bize kalan yaz>l> tabletler
devlet arflivlerine aittir. Bu belgeler de siyasi yaz>flmalar,
antlaflmalar, resmi belgeler, dualar, kanunlar flek-
lindedir. Hititler hakk>nda genifl bilgileri bu kay-
B ö l ü m 2
E
SK<
U
YGARLIKLARDA
T
IP
51
R
Re
essiim
m 4
40
0..--
--
Hitit yaz> tableti.
R
Re
essiim
m 4
41
1..--
--
Hititlerde dinsel
alem.