¤il özellikleri olan bir "dahi" kifli olmas>n> gerektirir. Büyücü hem gelene¤i sürdür-
meli hem de büyüyü tamamlay>p gelifltiren; zeki, enerjisi fazla, her iflle bafla ç>kabi-
len ve giriflim gücü yüksek biri olmal>d>r.
kiflili¤in elden ele geçmesi ampirik bir olgudur. Böylece büyü de kiflisel baflar>yla,
yetenekle, cesaret ve zihinsel güçle örtüflür. Her büyük büyücünün çevresinde mu-
cizevi iyilefltirmeleri, öldürmeleri, aflk konusundaki kazan>mlar>, zaferleri, fetihleri
gibi üstün baflar>lar>n> dile getiren öykülerden oluflan bir tür "azizlik halesi" oluflur.
Öykü ve söylentiler büyü inanc>n>n ana dire¤ini oluflturur. Çünkü, bu mucize ha-
berlerin kiflilerin kendi deneyimleri ile desteklenmesi büyücünün gücünü art>r>r.
Ona karfl> duyulabilecek kuflku ve elefltiri mucize öyküleriyle yok edilir. Her büyü-
cünün gelenekten ald>klar> d>fl>nda kiflisel mucizesini yaratmaya hakk> vard>r (Mali-
nowski, 1990:72). T>pta büyüsel tedavi yöntemlerinden söz edildi¤inde bu alan> en
genifl ölçüde dolduran kimlik ve olgu fiaman ve fiamanizm'dir.
fiamanizm
20. yüzy>l>n bafllar>ndan itibaren budunbilimciler/araflt>rmac>lar ilkel toplumlar-
daki büyüsel/dinsel sayg>nl>k sahibi s>rad>fl> kiflileri adland>rmak için flaman, büyü-
cü, sihirbaz, doktor-adam gibi isimler kullanm>fllard>r. Bu isimlendirme s>ras>nda
aralar>nda hiçbir fark gözetmemifllerdir. Bu al>flkanl>k, bu isimlendirmelerin anlam
yükünü geniflleterek "uygarlaflm>fl" toplumlar>n dinsel tarihlerine de uygulanm>fl;
örne¤in Hint, flt>r.
Burada dile getirilmek istenen o dinlerin içindeki ilkel unsurlard>. Oysa Eliade'ye gö-
re tarihsel araflt>rmalar s>ras>nda rastlanan her türlü sihirbaz, büyücü, büyücü doktor
ya da vecd haline gelen kiflilere flaman ad>n> vermek büyük bir yanl>fll>kt>r (Eliade,
1999:21-2). fiamanizm kendi anlam> çerçevesinde geliflen bir ritüel prati¤idir; hiçbir
zaman bir din yap>s>nda kendini göstermez (Roux, 1999:28).
Bir flaman ile bir büyücü/büyücü hekim aras>nda ortak özellikler elbette bulun-
maktad>r. Her iki taraf da hastal>klar> sa¤alt>rlar ve baz> mucizeleri ortaya ç>kart>rlar.
Ama, flaman, ruhlara eriflme ve yönlendirme özellikleri olan biridir. Ayr>ca flaman>n
rahip, mistik bir kiflilik ya da ozan olma gibi nitelikleri de bulunabilir. Yani, flaman
kavram> içerisinde kendine özgü özellikler ve tarihsel bir kimlik bulunmaktad>r (Eli-
ade, 1999:22).
fiamanizm'de hastal>klar, hastan>n vücuduna giren ve ruhunun yerini alan ya-
banc> maddeler olarak kabul edilir. Bu ritüellerin en önemli amac> hastal>klar>n teh-
didi alt>nda insan>/hastay> korumakt>r. Di¤er amaçlar ikinci s>rada gelmektedir. Bu
nedenle , "hekim-insan" olarak adland>rmaktad>r. Söz ko-
nusu olan tedavi kuflkusuz büyüsel (mistik) bir tedavidir (Roux, 1999:28).
Asl>nda fiamanizm çok tipik olarak Sibirya ve Orta Asya'ya özgü dinsel bir kül-
türdür. fiaman teriminin kendisi Rusça arac>l>¤>yla, Tunguzca'dan gelir. Asya'n>n or-
talar>nmda ve kuzeyinde konuflulan dillerde buna karfl>l>k gelen kelimeler bulun-
B ö l ü m 1
T
IBB<
B
G
EL
15