rihsel bir dönem fleklinde alg>lanabilir. Ancak, t>ptaki bilgi ve teknik geliflimi net ta-
rihsel bölümlerle ay>ramay>z. Günümüzde bile eski uygulamalardan söz edebildi¤i-
mize göre geçmifl yüzy>llardaki de¤iflimin tam tarihlendirmesini yapmak mümkün
de¤ildir. fiunu söyleyebiliriz ki t>bbi bilginin evrimi birbirini ortadan kald>ran de¤il
birbirine eklenen dönüflümler fleklinde olmufltur. Bir önceki, hiçbir zaman unutul-
mam>flt>r. <çgüdüsel t>p hala her canl>da oldu¤u gibi her insanda da vard>r; ampirik
uygulamalar yine varl>¤>n> sürdürmekte; büyüsel t>p ve benzeri uygulamalara iste-
sek de istemesek de birçok insan taraf>ndan yine inan>lmaya devam edilmektedir.
Di¤er yandan t>p üzerine çeflitli nitelikte düflünceler de hala üretilmektedir. Ancak,
ça¤>m>z>n t>p anlay>fl> olan "bilimsel t>p" tüm bu uygulamalar aras>nda kendi varl>¤>-
n> bask>n biçimde göstermektedir. Günümüzde, t>p e¤itimi alarak meslek hayat>na
bafllayan ve mesle¤ini sürdüren hekimin uygulamas> gereken t>bbi uygulamalar "bi-
limsel t>p" uygulamalar>d>r. Hiçbir hekim bilimsel yöntemlerle elde edilmemifl bil-
gileri insanlar üzerinde uygulayamaz. Bu ayn> zamanda t>p eti¤inin bir gere¤idir.
Gerek bu bölümde gerekse "Eski Uygarl>klarda T>p" bölümünde söz konusu t>bbi
uygulamalar>n neler olduklar> k>saca da olsa aç>klanacakt>r.
T>bbi bilginin ilerlemesinde
kendi iç mant>ksal geliflmesinin
yan>nda bir de d>fl belirleyicilerin
etkin oldu¤u söylenebilir. Birin-
cisi aç>s>ndan bedendeki çeflitli
organlar>n çal>flmas> ya da hasta-
l>kla ilgi kavramlar>n de¤iflmesini
t>bb>n içsel geliflimine örnek ola-
rak verebiliriz.
roskop gibi teknikbilimsel bu-
lufllar> ya da dönemlerin düflünce
ve inanç tarzlar>n>n t>bba etkile-
mesini gösterebiliriz. Bu süreçte
kuflkusuz her geçen gün mevcut
bilgi ve birikimler yenilenmifltir.
En az>ndan bilimsel t>bba uzanan
süreçte bu böyledir. Böylelikle
t>bbi bilginin belli bir evrimsel
çizgisinden söz edebilmekteyiz
(Örs;1982).
T>p Tarihi Bulgular>
T>p tarihine iliflkin bilgilerin
ortaya konmas> çal>flmalar>n> ilk
2
D
ÜNYA VE
T
ÜRK
T
IP
T
AR
R
Re
essiim
m 1
1..--
--