Beslenme Hastalıkları 335 SANTRAL İŞLEM İnhibe eder Anabolik döngü Hipotalamus Aktive eder Katabolik döngü Yağlanma sinyalleri Leptin Yağ Adipositler (enerji depolar) Enerji tüketimi Besin alımı Ghrelin Mide Parietal hücreler Düzenler Pankreas İnsülin Barsaklar β hücreleri Enerji dengesi PYY L hücreleri AFFERENT SİSTEM EFFERENT SİSTEM Resim 8.23 Enerji dengesini düzenleme devresi. Yağ dokusunda yeterli enerji depolandığında ve birey iyi beslendiğinde hipotalamusta santral nöronal işlem birimlerine afferent yağlanma sinyalleri (insülin, leptin, grelin, peptit YY) iletilir. Burada yağlanma sinyalleri anabolik döngüyü inhibe eder ve katabolik döngüyü aktive eder. Bu santral döngünün efektör kolları gıda alımını engelleyip enerji harcamasını teşvik ederek enerji dengesini etkiler. Bu da enerji depolarını azaltır ve yağlanma yönündeki sinyaller kesilir. Aksine enerji depoları düşük olduğunda mevcut anabolik döngü etkinleşir, katabolik döngünün yavaşlaması pahasına yağ dokusu şeklinde enerji depoları üretilir. Leptin Leptin yağ hücreleri tarafından salgılanır ve yağ depolarının yeterliliği ile düzenlenir. BMI ve vücut yağ depoları, leptin sekresyonu ile direkt ilişkilidir. Yağ dokusunun fazlalığında leptin sekresyonu stimüle olur ve hormon kan-beyin bariyerini geçer ve hipotalamusa gider. Burada POMC/ CART nöronlarını uyararak ve NPY/AgRP nöronlarını inhibe ederek gıda alımını azaltır. Bunun tam aksi, yetersiz vücut yağı depoları olduğunda ortaya çıkar: Leptin salgısı azalır ve gıda alımı artar. Sabit kilosu olan kişilerde bu yolakların aktiviteleri dengelenir. Leptin ayrıca fiziksel aktiviteyi, enerji tüketimini ve termogenezi uyararak enerji tüketimini arttırır ve bunlar hipotalamus yoluyla leptinin aracılık ettiği en önemli katabolik etkileridir. Her ne kadar leptinin gıda alımı ve enerji tüketimi üzerindeki etkileri obez olmayan farelerde ve insanlarda kolayca gösterilebilse de dolaşımdaki yüksek leptin seviyelerine rağmen leptinin anoreksijenik yanıtı obezite durumlarında azalmıştır. Obez farelerde bu tür leptin direnci, intraventriküler leptin enjeksiyonu ile atlanabilir. Bu gözlemle uyumlu olarak, obez insanlarda leptin enjeksiyonları yiyecek alımını ve enerji tüketimini etkilememekte ve obezite için leptin tedavisine ilgi azalmaktadır.