background image
Diffüz k.
¤erin hastal>¤>n>n birçok nedeni vard>r. Bunlar:
1. Pnömokonyoz, özellikle silikoz ve asbestoz
2. Enfeksiyon
a. Viral pnömoni
b. Miliyer tüberküloz
3. Metastatik tümör
a. Nodüler kal>p
b. "Lenfanjitik yay>l>m" kal>b>
4. Sarkoidoz
5. Kollajen hastal>¤>, özellikle skleroderma ve ro-
matoid hastal>k
6. 7. Afl>r> duyarl>l>k pnömonisi
8. 9. Eozinofilik granülom
¤> genel olarak kronik
seyirli ve diffüzdür. Nodüler, retiküler ve lineer ol-
mak üzere üç radyolojiik kal>b> vard>r (Levha 16).
Nodüller genellikle küçüktür bazen büyük kitleler
fleklinde olabilir. S>n>rlar> çok keskindir. Nodüllerin
tipik olarak bulundu¤u intersitisyel kal>plar: pnö-
mokonyoz -özellikle silikoz-, metastatik tümör, mili-
yer tüberküloz ve sarkoidozdur.
Lineer dansiteler akut interstisyel hastal>klarda
daha s>k görülür.rakteristiktir. Bariz intersitisyel kal>p viral veya plö-
ropnömoniye benzer organizmalar>n (PPLO) yapt>¤>
enfeksiyona sekonder pnömonilerde de görülebilir.
Tümörlerin al>fl>lmad>k türde bir metastaz> olan len-
fajitik yay>l>m da belirgin lineer bir kal>p gösterir.
Kerley çizgileri lineer görünümle karakterize inters-
tisyel akci¤er hastal>klar>nda dikkat çeken bir bul-
gudur.
Retiküler veya retikülonodüler kal>p, sarkoidoz,
asbestoz ve kollajen hastal>¤>nda (özellikle sklero-
derma ve romatoid artrit) görülür. Bu kal>p ayr>ca,
çeflitli tipte kronik intersitisyel akci¤er hastal>klar>-
n>n son evresinde de saptanabilir ve "son-evre akci-
¤er hastal>¤> kal>b>" olarak bilinmektedir. Bu grupta
belirtilmesi gereken di¤er bir hastal>k idiopatik pul-
moner fibrozdur (Hamman-Rich sendromu).
Hava Da¤>l>m> Bozukluklar>. Akci¤erde hava
da¤>l>m>n>n bozuldu¤u radyolojik olarak saptanabi-
lir. Bu bozukluk genellikle ileri akci¤er hastal>¤>
olanlarda görülmektedir. Ast>ml> hastalarda, akci-
¤er filmi, hasta status astmatikusta olmad>¤> sürece
genellikle normaldir.Ancak nöbet s>ras>nda akci¤er
alanlar>n>n afl>r> havaland>¤> saptanabilir. akci¤er amfizemi (bkz. Sayfa 150) akci¤er hiperinf-
lasyonu, büllöz de¤ifliklikler ve akci¤er damarlar>n-
da lokalize tahribat>n varl>¤>na bak>larak tan>nabilir.
Fluoroskopi, inspiratuvar ve ekspiratuvar filmler
amfizemin erkenden saptanmas>n> sa¤layabilir. An-
cak akci¤er fonksiyon testleri daha güvenilir sonuç
verdi¤inden amfizemin erken tan>s> akci¤er filmine
dayan>larak konulmamal>d>r.
Kronik bronflitte, ast>mda oldu¤u gibi, akci¤er
filmi genel olarak normaldir. Öte yandan, hastada
belirgin vasküler bulgular saptanabilir ve hasta bir
ölçüde hiperinflasyon gösterebilir.
Pulmoner Kan Ak>m>n>n Yeniden Da¤>l>m>. Pul-
moner arter ve venler akci¤er grafisinde kolayca ta-
n>nabilir ve dikkatli bir gözlemci pulmoner kan ak>-
m>n>n yerel veya genel yeniden da¤>l>m>n> kolayca
saptayabilir.
Pulmoner damar yata¤> son derece düflük bir di-
rence sahip olup direncin yerel olarak artmas> halin-
de içeri¤inin kolayca yeniden da¤>l>ma u¤ramas>n>
sa¤lar.
Postürün ak>m>n da¤>l>m> üzerine belirgin bir et-
kisi vard>r. Ayakta dururken pulmoner damarlar te-
peye göre tabanda daha genifl görünümdedir. Nede-
ni yerçekiminin etkisidir. Postürdeki de¤ifliklik da-
¤>l>m> net bir flekilde etkiler ve s>rt üstü yatarken
ak>m tepelerden tabanlara kadar benzerlik gösterir.
Bu nedenle pulmoner damarlar de¤erlendirilirken
film çekimi s>ras>nda hastan>n pozisyonunun bilin-
mesi büyük önem tafl>r.
Alveol bas>nc>n>n tüm akci¤erde genellikle sabit
olmas>na karfl>n bronfllar>n yabanc> cisim veya as-
t>mda oldu¤u gibi müköz t>kaç taraf>ndan t>kanma-
s>na ba¤l> olarak bölgesel de¤ifliklikler görülebilir.
Bu ise kan ak>m>n>n bas>nc>n artt>¤> lokalize alanlar-
dan farkl> bölgelere da¤>lmas>na neden olur. Benzer
de¤ifliklikler akci¤er amfizeminde de görülür. Bu
hastal>kta görülen yeniden da¤>l>m pulmoner da-
mar yata¤>n>n patolojik olay taraf>ndan tahrip edil-
mesine ba¤l>d>r.
Pulmoner emboli akci¤er grafisinde t>kanm>fl bir
pulmoner arterin distalinde oligemik segmentin bu-
lunmas> olarak görülebilir. Ancak bu belirti büyük
damarlar>n t>kanmas> d>fl>nda ender olarak saptan>r.
Pulmoner damarlar> do¤rudan etkileyen hasta-
l>klar kan ak>m>n>n yeniden da¤>l>m>na ve bu flekil-
de tan>nabilir radyolojik kal>plar>n ortaya ç>kmas>na
neden olacakt>r. Primer pulmoner hipertansiyonun-
da periferik damarlar küçük ve merkezi damarlar
oldukça genifl görülür bu durum karakteristik "bu-
danm>fl a¤aç" görünümüne neden olur. Amfizemde,
kapiller yata¤>n yerel tahribat> pulmoner kan ak>-
m>nda ilginç ve önceden kestirilemeyen radyolojik
görünümlere yol açar.
Pulmoner kan ak>m>n>n yeniden da¤>l>ma u¤ra-
mas>n>n en s>k bilinen nedeni kalp hastal>¤>d>r. Mit-
ral darl>k bunun klasik örne¤idir. Erken evrede üst
lob damarlar>n>n belirginleflti¤i ve alt lob damarlar>-
n>n küçüldü¤ü görülür. Öte yandan, sol atrium ba-
s>nc>n> artt>ran herhangi bir kalb sorunu kan ak>m>n-
da tabandan tepeye do¤ru benzer bir yeniden da¤>-
l>ma neden olabilir (sefalizasyon). Bu olay kuflkusuz
sol kalp yetmezli¤inde görülür. ¤>l>m akut yetmezlik yerine kronik kalp yetmezli¤i
bulunan olgularda çok daha kolay fark edilir. Akci-
¤er perfüzyonunun sefalizasyonu hastada kalb has-
tal>¤>n>n bulundu¤una dair bir ipucu oluflturabilir
bu durumda hekim kan ak>m>ndaki yeniden da¤>l>-
m> aç>klamak için kalb gölgesini dikkatle incelemeli-
dir.
Plevra Hastal>¤>
Gö¤üs duvar> ince bir mezotelial hücre tabakas>
(parietal plevra) ile kapl>d>r. Akci¤erler ve fissürler
de ayn> flekilde kaplanm>flt>r (visseral plevra). Parie-
tal ve visseral plevra aras>nda potansiyel bir boflluk
bulunur ve çeflitli hastal>klar bu bölgeyi etkileyebi-
lir. Bu etkilenme sonucunda plevrada s>v>, lokalize
veya yayg>n plevra kal>nlaflmas> veya plevral nodül-
leri ortaya ç>kar.
Plevra s>v>s> röntgen filminde homojen bir opa-
site fleklinde görülür ve plevra bofllu¤u ile iliflkili bir
konumdad>r. Az miktardaki s>v>n>n saptanmas> güç
olabilir. Yan filmde arka kostofrenik sulkusun dik-
katle incelenmesi ço¤u kez 25-50 ml kadar s>v> oldu-
¤unda minimal küntleflme gösterir. Dekübitus filmi
serbest s>v>n>n varl>¤>n> destekler (Levha 4).
Daha büyük effüzyonlar>n varl>¤>nda PA film-
lerde yan kostofrenik sulkus da küntleflir. S>v> bazen
plevra mesafesinde loküler halde bulunur ve bunu
lokalize plevra kal>nlaflmas>ndan ay>rd etmek güç-
tür. H>zla lokülasyon gösteren bir efüzyon plevra-
n>n inflamatuar hastal>¤>n> kuvvetle telkin eder zira
bu durum proteinden zengin effüzyonlarda (eksü-
dalarda) görülen bir durumdur.
Plevran>n lokalize veya yayg>n fibrozu çeflitli
tablolarda görülebilir. Lokalize plevra e kal>nlaflma-
s> akci¤er apekslerinde s>k görülür. Bu durum s>k-
l>kla hekimi tüberkülozdan kuflkulanmaya yöneltir.
Apikal plevra kal>nlaflmalar> genellikle aç>klanama-
yan bir fenomen olup yafllanma ile ilgili olabilir.
Kostofrenik sulkusun küntleflmesi daha önce geçiril-
mifl plevral efüzyonlara ba¤l> olabilir. Bir kostofre-
nik sulkusta PA grafide yanda küntleflme oldu¤u
halde yan filmde arkada küntleflme yok ise serbest
plevra s>v> bulunmas> olanaks>zd>r ve bunun yerine
küntleflme muhtemelen eski plevral kal>nlaflmay>
temsil etmektedir.
Lokalize plevral de¤ifliklik nodül görünümü al-
d>¤>nda, mezoteliyoma veya metastatik malign ha-
diseyi telkin eder.
Tek tarafl> efüzyonlar>n s>k rastlanan nedenleri
tüberküloz, pnömoni, akci¤er infarktusu, metastatik
tümör, primer plevra tümörü, lenfoma, gö¤üs trav-
mas> ve subfrenik apse veya pankreatit gibi kar>n içi
olaylard>r. Çift tarafl> plevra s>v>s>n>n en s>k rastla-
100
BÖLÜM
III
Akci¤erlerin Radyolojik
(devam>)
(Devam ediyor)