background image
Karotis kemoreseptörlerin hipoksiye olan yan>t> mer-
kezi düzenleyicide görülene benzer. Hipoksinin ven-
tilasyonu uyarmas> periferik kemoreseptörlerin cerra-
hi olarak denervasyonu ile ortadan kalkar.
Deniz seviyesinde veya yüksek irtifalarda venti-
lasyonun ifllevi arteriyel kan gazlar>n> uygun nor-
mal s>n>rlar içinde tutmakt>r. Yani, arteriyel kan gaz-
lar>n>n incelenmesi akci¤er yetmezli¤i hakk>nda
göstergeler sa¤lar. Akci¤er yetmezli¤inin nedeni ak-
ci¤erler veya kötü ventilasyon olabilir. Deniz seviye-
sinde hipoksemi ve hiperkapninin nedeni kötü ven-
tilasyon veya pulmoner kan ak>m> ile hava ak>m>n>n
uyumsuzlu¤u olabilir. Hipoksemi tek bafl>na, difüz-
yon sorunlar>na ba¤l> geliflebildi¤i gibi anatomik ve-
ya fizyolojik flant>n bir sonucu olarak da oluflabilir.
Ancak, fazladan oksijen solutulmad>¤> sürece tek
bafl>na hiperkapni görülemez.
Kronik hipoksisi bulunan baz> hastalar arteriyel
Po
2
'deki bir düflmeye azalm>fl bir ventilasyon yan>t>
gelifltirir. Siyanotik kalp hastal>¤> bulunan olgular
ve yüksek irtifaya ç>kan eriflkinler bu fenomeni gös-
terirse de bunlar geri dönüflümlüdür. Metabolizma
ile ilgili olarak veya fizyolojik ölü bofllu¤un geniflle-
mesine ba¤l> hipoventilasyon meydana geldi¤inde,
karbondioksit birikmesi ve arteriyel Pco
2
'de bir art>fl
görülür. Hipoventilasyonun nedeni merkezi CO
2
--
H
+
alg>lay>c>n>n ifllev kayb>, medüller solunum nö-
ronlar>n>n bozukluklar> veya nöromüsküler neden-
ler olabilir. Hiperventilasyonun bir hastal>k olarak
görülmesi nadirdir.
Solunumun Sinirsel Düzenlenmesi
Solunuma, esas olarak pons ve medullada bulu-
nan nöron gruplar> taraf>ndan denetlenen solunum
kaslar>n>n döngüsel kas>lma ve gevflemesi arac>l>k
eder. Bu solunum nöronlar> ifllevsel olarak medüller
(inspiratuvar ve ekspiratuvar), apnöstik ve pnömo-
taksik merkezler fleklinde ayr>l>r.
Solunum kaslar> motor ve premotor kortekslerin
istemli kontrolü alt>nda da olup bunlar kortikospi-
nal yolak içinde istemsiz kontrol sisteminin seyrin-
den farkl> bir seyir izleyen inen yollara sahiptir. Bu
iki kontrol sistemi omurilikteki segment seviyelerin-
de son entegrasyon için birbiriyle birleflir. Solunum
kaslar> (diyafram, interkostal ve abdominal) spinal
nöronlardan eferentler al>r.
Medüller Merkezler. Son araflt>rmalar medullada
üç grup ritmik solunum nöronlar>n>n varl>¤>n> belir-
lemifltir bunlar (1) nukleus ambiguus bölgesinde
(NA), (2) traktus solitariusun çekirde¤i içinde (NTS)
ve (3) lateral medullada obeks hizas>nda nukleus
retroambiguusta (NRA) bulunmaktad>r.
NTS ile ilgili nöronlar dorsal solunum grubuna
(DRG) aittir. Bunlar ço¤unlukla inspiratuvar hücre-
ler olup iki alt gruba bölünür: akci¤erin fliflmesi ile
bir tanesi inhibe olurken (I alfa) di¤eri uyar>lmakta-
d>r (I beta). Kan>tlanmam>fl bir önermeye göre DRG,
bir grup solunum refleksinin ilk kafa içi entegrasyon
ve durak noktas>d>r. Aferent girdiler aras>nda peri-
ferik kemoreseptörler, akci¤erler ve hava yollar>n-
daki gerim reseptörleri, iritan reseptörler ve di¤er
aferentler bulunmaktad>r.
NA ve NRA ventral solunum grubuna (VRG)
aittir. Bu çekirdeklerde hem inspiratuvar hem ekspi-
ratuvar nöronlar bulunur.
VRG ve DRG hücreleri kontralateral spinal mo-
tor nöronlarla ba¤lant> kurar. VRG'nin ana ifllevi in-
terkostal ve abdominal solunum motor nöronlar>n>
yönetmektir. DRG hücreleri frenik motor nöronlar>
ve ayr>ca VRG hücrelerini yönetir. Bu durumda so-
lunumun ritim üreticisi büyük olas>l>kla DRG hücre-
leridir.
Merkezi Ritim Üreteci. Memelilerde, bugüne
kadar medüller merkezde di¤er hücrelerden ba¤>m-
s>z olarak ç>kt> yapan hiçbir h>z belirleyici ("pacema-
ker") hücre bulunmam>flt>r. Son bulgular, medüller
nöronlarda ritmik etkinlik üretmekten sorumlu, bir-
birleriyle karfl>l>kl> olarak etkileflen sinirsel bir a¤ bu-
lundu¤u inanc>n> do¤rulamam>flt>r. Merril erken-
patlama yapan VRG inspiratuvar nöronlar>n>n VRG
ekspiratuvar nöronlar>n> inhibe etti¤ini göstermifltir.
76
Solunumun Düzenlenmesi ve
Solunum Bozukluklar>
(devam>)
BÖLÜM
II
-- LEVHA
26
(Devam ediyor)
refleksi
aferentleri
Gerilim
(Hering-
Breuer)
aferentleri
(insanda
sadece
belirgin
inflasyonda
etkindir)
Nosiseptif
alveoler (J)
aferentler
Diyafram
kas>n
kesiti
Motor
nöronlar
sinir
Kas i¤ci¤inden
gelen aferent
Kas i¤ci¤i
Ekstrafüzal
Frenik sinir
Eklem
aferentleri?
Üst merkezlerden
gelen istemli ve
di¤er uyar>lar
Retiküler aktive edici
sistem ba¤lant>lar>
(uyan>kl>k yönetimi)
Solunum
merkezi;
inspiratuvar
ve
ekspiratuvar
Omurilik içinde
afla¤> inen yollar
Servikal omurilik
Yukar> t>rmanan yollar
Lumbar omurilik
medullada
Pnömotaksik
merkez
Apnöstik
merkez
ponsta
Vagus siniri
kas
lifleri
Solunumun Sinirsel Düzenlenmesi