background image
Plevra bas>nc>ndaki bu farkl>l>klar nedeniyle trans-
pulmoner bas>nç akci¤erin taban>na k>yasla tepesin-
de daha büyüktür; bu nedenle de ço¤u akci¤er ha-
cimlerinde, akci¤erlerin apekslerindeki alveoller ta-
bandakilere k>yasla daha genifltir.
Rezidüel hacme yaklaflan düflük akci¤er hacim-
lerinde, akci¤erin taban>ndaki plevra bas>nc> intra-
lüminal hava yolu bas>nc>n> aflar ve periferik hava
yollar>n>n kapanmas>na yol açar. Rezidüel hacim-
den bafllayarak al>nan solu¤un ilk bölümü, akci¤erin
apeksindeki alveollere girer. Öte yandan, soluk hac-
mi s>n>rlar> içinde ve üzerindeyken, akci¤er kompli-
yans>ndaki bölgesel farkl>l>klar nedeniyle, alveol ba-
fl>na düflen ventilasyon akci¤erin tepesine k>yasla ta-
ban>nda daha fazlad>r.
Ventilasyonun da¤>l>m> ve akci¤er taban>ndaki
havayollar>n>n kapanmaya bafllad>¤> hacim, tek-so-
luklu azot "washout"> ve kapanma hacmi testi
(Levha
13) ile de¤erlendirilebilir. Art>k hacimden bafllaya-
rak total akci¤er kapasitesine kadar ulaflan ve %100
oksijen solunarak yap>lan tek bir inspirasyonu izle-
yen ekspirasyon s>ras>nda, a¤>zdaki azot konsan-
trasyonu ölçülür ve bunun, akci¤erden d>flar> veri-
len hacme karfl> grafi¤i çizilir. Al>nan havan>n ilk bö-
lümü, azottan zengin ölü boflluk gaz> olup, akci¤erin
üst bölgelerine gider; geri kalan k>sm> sadece oksijen
içerir ve tercihen akci¤erin alt bölgelerine da¤>l>r. Bu
olaylar>n sonucunda, akci¤erin taban>ndaki alveol-
lerde bulunan oksijenin konsantrasyonu, apeksinde-
kilere k>yasla daha büyük olur.
Bunu izleyen ekspirasyon s>ras>nda ç>kan hava-
n>n ilk bölümü, ölü boflluktan geldi¤i için azot içer-
mez (faz I). Azot içeren alveol havas> at>lmaya baflla-
d> m>, ç>kan havadaki azot konsantrasyonu giderek
artar ve bir platoya eriflir. E¤rinin, azot konsantras-
yonunun keskin bir art>fl gösterdi¤i bölümüne faz II,
platosuna ise faz III ad> verilir. Gaz>n akci¤erin bü-
tün bölgelerine eflzamanl> olarak ve eflit miktarda gi-
rip ç>kmas> sa¤land>¤>nda faz III yatay bir hal al>r.
Ventilasyonun da¤>l>m> bir örnek olmad>¤> zaman
ise, farkl> alveollerden gelen gaz farkl> azot konsan-
trasyonlar>na sahip olacak ve bu da azot konsantras-
yonunun faz III s>ras>nda artmas>na yol açacakt>r.
Akci¤er tabanlar>ndaki hava yollar>n>n kapal>
oldu¤u düflük akci¤er hacimlerinde, yaln>zca akci-
¤erin tepesindeki alveoller boflalmaya devam eder.
Üst akci¤er bölgelerindeki alveollerde azot konsan-
trasyonu daha yüksek oldu¤undan, azot-hacim e¤-
risinin e¤iminde ani bir art>fl olur (faz IV). E¤imde bu
art>fl>n görüldü¤ü hacme kapanma hacmi ad> verilir.
Kronik bronflit ve amfizemin yol açt>¤> en erken
patolojik de¤ifliklikler aras>nda yang>, fibroz ve 2-3
mm'den daha küçük çaptaki periferik bronfliyoller-
deki mukus yap>m>nda art>fl vard>r. Bu de¤ifliklikler,
di¤er dinamik akci¤er fonksiyon testleri bozulma-
dan önce bile hava yollar>n>n, normal akci¤er hacim-
lerinden daha büyük hacimlerde, erkenden kapan-
mas>na neden olur; bu nedenle de kapanma hacmi
testi, küçük hava yolu hastal>klar>n>n erken tan>s>
için kullan>labilir.
Ancak kapanma hacmi testi tan> koydurtmaz, zi-
ra tek bafl>na akci¤er esnekli¤inin kayb> da kapanma
hacmini art>racakt>r. Bu durum, normal kiflilerde ya-
fl>n ilerlemesi ile kapanma hacminde görülen ilerle-
yici art>fl>n sorumlusudur; sigara içenlerde düzenli
olarak gözlenen kapanma hacmi art>fl>n> da k>smen
aç>klayabilir.
Pulmoner Dolafl>m
Sistemik dolafl>m>n tümünden gelen karma ven
kan>, sa¤ atriumda toplan>p, sa¤ ventriküle geçer
(Levha14). Sa¤ ventrikül kas>l>nca, tüm içeri¤ini,
pulmoner arterler yoluyla, gaz de¤ifliminin gerçek-
leflti¤i kapiller yata¤a ulaflt>r>r. Pulmoner kapillerler
ince duvarl> damarlardan oluflan narin bir a¤ ise de,
kapiller yata¤>n yüzey alan> yaklafl>k 70 m
2
oldu-
¤undan, tek tek kanallardan ibaret olmad>¤>, kan>n
bir tabaka halinde akt>¤> kabul edilebilir. Herhangi
60
BÖLÜM
II
-- LEVHA
12
Akci¤er Mekani¤i ve Gaz De¤iflimi
(devam>)
(Devam ediyor)
Normal
Obstrüktif
hastal>k
Restriktif
hastal>k
Akci¤er hacmi (L)
Akci¤er hacmi (L)
Akci¤er hacmi (L)
Plevra içi bas>nç (cm H
2
O)
FRC
FRC
FRC
Plevra içi bas>nç (cm H
2
O)
Plevra içi bas>nç (cm H
2
O)
lan ifl dinamik bas>nç-hacim
halkas>ndan saptanabilir. Esnek kuvvetleri yenmek
için yap>lan ifl trapezoid EABCD alan> taraf>ndan
temsil edilir. ma direnci yenmek
için gereken ek ifl halkan>n sa¤ yar>m alan> olan
AB'CBA taraf>ndan temsil edilir
Hava yolu t>kan>kl>¤> yapan hastal>klarda ak>ma
direnci yenmek için yap>lan ifl artar; solunumun
esnek ifli de¤iflmeden kal>r
Restriktif akci¤er hastal>klar> solunumun esnek iflin-
de art>fl yapar; ak>ma direnci yenmek için gereken
ifl normaldir
Ekspirasyon
Ekspirasyon
Ekspirasyon
Solunum