veoller sadece oksijen (PA
O2
673 mm Hg kadar) ve
karbondioksit (PA
CO2
40 mm Hg kadar) içerir. Nor-
mal veya daha az ventilasyona u¤rayan tüm gaz de-
¤iflim birimlerini perfüze eden pulmoner kapiller
kan> oksijenize olur ve Po
2
hemen hemen alveol ga-
z>ndakine eflitlenir. fiant kanallar>ndan geçen mikst
venöz kan ve alveoler gazla hiç temas etmemifl pul-
moner kapiller kan> arteriyel sisteme girer ve bir al-
veoler-arteriyel Po
2
fark> yaratmak üzere genel arte-
riyel Po
2
de¤erini düflürür.
Kalp debisinin sa¤dan-sola flant> oluflturan bölü-
mü flant eflitli¤inden hesaplanabilir:
C
C
O2
Ca
O2
Qs/Qt =
Cc
O2
C
vo
2
Bu eflitlikte
Qs flant ak>m>, Qt toplam kalp debisi
ve Cc
O2
, Ca
O2
ve Cvo
2
s>ras>yla kapiller-sonu kan,
arteriyel kan ve mikst venöz kan>n oksijen kapsam>-
d>r. Genel olarak, kan>n oksijen kapsam> PO
2
'den
hesaplanabilir. Kapiller-sonu PO
2
alveoler PO
2
'ye
eflit kabul edilir. Mikst venöz kan>n Po
2
de¤eri do¤-
rudan veya arteriyel-venöz oksijen kapsam> 5
ml/100 ml olarak kabul edilerek ölçülebilir.
Oksijen Tafl>nmas>
Oksijen akci¤erlerin alveollerinden pulmoner
kapiller kan>n plazmas>na difüzyonla geçer ve sonra
alyuvarlara girer. Oksijen kanda iki yolla tafl>n>r:
plazmada fiziksel çözelti olarak ve alyuvarda he-
moglobinle kimyasal bileflim yaparak (Levha 20).
Fiziksel Çözelti. Plazmada çözünen oksijen mik-
tar> oksijenin çözünebilirli¤i taraf>ndan belirlenir ve
plazmadaki oksijenin k>smi bas>nc> ile do¤ru orant>-
l>d>r. 100 mm Hg Po
2
'ye sahip arteriyel kan her 100
ml plazmada çözelti halinde 0,30 ml oksijen içerir-
ken Po
2
de¤eri 40 mm Hg olan mikst venöz kan 100
ml plazmada sadece 0,12 ml çözünmüfl oksijen içe-
rir. Arteriyel ve mikst venöz kanda çözünmüfl oksi-
jen miktarlar> aras>ndaki fark plazma taraf>ndan pe-
riferik dokulara verilen oksijen miktar>n> yans>t>r.
Bu miktar aç>kça görülece¤i gibi periferik dokular>n
metabolik gereksinimlerini karfl>lamaktan çok uzak-
t>r.
Hemoglobin Kanda he-
moglobinle kimyasal bileflim halinde 60 kattan daha
fazla oksijen tafl>n>r. Hemoglobinle bileflecek oksijen
miktar> oksijenin k>smi bas>nc> ile do¤rusal olmayan
tarzda de¤ifliklik gösterir. Hemoglobinle bileflen ok-
sijen miktar> ile kandaki oksijenin k>smi bas>nc> ara-
s>ndaki iliflki sigmoid fleklinde bir oksihemoglobin
ayr>flma e¤risi ile gösterilir. 1 g hemoglobinle ba¤la-
nacak oksijen miktar> en fazla 1,34 ml'dir. Hemoglo-
bin konsantrasyonu, 15 g Hb/100 ml kan, olarak ka-
bul edilirse hemoglobinle bileflmifl oksijenin toplam
miktar> 15 x 1,34 veya 20,1 ml O
2
/100 ml kan olacak-
t>r. Bu da hemoglobinin oksijen kapasitesini temsil
eder. Hemoglobinle kimyasal bileflim yapm>fl oksije-
nin gerçek miktar> ile hemoglobinin tafl>yabilece¤i
maksimum miktardaki oksijen aras>ndaki iliflkiye
yüzde doygunluk (yüzde satürasyon) (%So
2
) denir
ve afla¤>daki eflitlikle ifade edilebilir:
hemoglobinle
ba¤lanm>fl oksijen
Oksijen doygunlu¤u (%) =
x 100
oksijen kapasitesi
100 mm Hg Po
2
'ye sahip arteriyel kan>n oksijen
doygunlu¤u yaklafl>k %98 iken 40 mm Hg PO
2
de¤e-
rine sahip venöz kanda doygunluk %75'dir.
Oksihemoglobin Ayr>flma (Dissosiyasyon) E¤ri-
si. Hemoglobinin oksijene olan afinitesinin sa¤lad>-
¤> fizyolojik avantajlar oksihemoglobin ayr>flma e¤-
69
SOLUNUM S
BÖLÜM
II
-- LEVHA
19
Akci¤er Mekani¤i ve Gaz De¤iflimi
(devam>)
(Devam ediyor)
Aort
Pulmoner arter
Bronfliyal arterler
Tebesian venler
Ventriküler septal defekt
Pulmoner arteriyovenöz fistül
Pulmoner ven
A. Normal
B. Anormal
fiantlar