background image
monoksidin çok seyreltik bir kar>fl>m>, akci¤erden
karbon monoksit al>nma h>z> sabit hale gelinceye ka-
dar solunur. Bu ifllemin yeterlili¤i, alveoldeki kar-
bon monoksit konsantrasyonunun do¤ru olarak öl-
çülmesine ba¤l>d>r. Egzersiz s>ras>nda artan difüz-
yon kapasitesi testin do¤rulu¤unu da art>r>r ve ka-
rarl> durum yöntemlerinde s>kl>kla kullan>l>r.
Gaz De¤iflimi
Gazlar>n Özellikleri. Bir gaz rasgele hareket
eden moleküllerden oluflmufltur. Moleküller içine
konulduklar> herhangi bir kab>n her yan>n> doldu-
rur ve birbirlerine ve kab>n duvarlar>na çarparken
bir bas>nç oluflturur.
Oksijen, karbondioksit ve azotu içerek solunum
gazlar> afla¤>daki flekilde ifade edilen ideal gaz yasa-
s>na uyar:
PV = nrT
Burada P bas>nç, V hacim, n gaz moleküllerinin
say>s>, r gaz sabitesi ve T mutlak s>cakl>kt>r. Bu ifade
s>cakl>¤>n sabit tutulmas> halinde belli bir miktar ta-
raf>ndan iflgal edilen gaz hacminin maruz kald>¤>
bas>nçla ters orant>l> oldu¤unu söyler (Boyle yasas>).
Keza, sabit bir bas>nçta bir gaz>n hacmi mutlak s>-
cakl>kla orant>l>d>r (Charles yasas>). Ayn> flekilde,
sabit bir hacimde bir gaz>n yapt>¤> bas>nç mutlak s>-
cakl>kla do¤ru orant>l> olarak de¤iflir (Gay-Lussac
yasas>).
Deniz seviyesinde atmosfer havas>n>n toplam
bas>nc> 760 mm Hg'd>r. Havan>n bileflenleri azot, ok-
sijen, karbondioksit, su buhar> ve argon ve neon gi-
bi soy gazlard>r. Her gaz, kendi konsantrasyonu ile
orant>l> bir k>smi bas>nca sahiptir. K>smi bas>nç, bu
gaz>n o hacmin tamam>n> tek bafl>na dolduruyor ol-
mas> halinde gösterece¤i bas>nca eflittir. Bir kar>fl>m-
daki gazlar>n k>smi bas>nçlar>n>n toplam> toplam at-
mosfer bas>nc>na eflittir.
Solukla al>nan atmosfer havas> nazofarenks ve
trakeobronkiyal a¤açtan geçifli s>ras>nda >s>t>l>p
nemlendirilir. Trakeobronkiyal a¤aç respiratuvar >s>
de¤ifliminde görev al>rsa da hava alevollere ulaflt>¤>
zaman vücut s>cakl>¤>na kadar >s>t>lm>fl ve su buhar>
ile tamamen doygun hale geçmifltir. Doymufl bir ga-
z>n su buhar> bas>nc> s>cakl>kla de¤ifliklik gösterir;
vücut s>cakl>¤>nda, barometrik bas>nç ne olursa ol-
sun su buhar> bas>nc> 47 mm Hg'd>r. Bunun sonucu
olarak, trakea havas>ndaki kuru gazlar>n toplam ba-
s>nc> barometrik bas>nç (760 mm Hg) eksi su buhar>
bas>nc> (47 mm Hg) veya 713 mm Hg'd>r. Solukla
al>nan trakeal havadaki gazlar>n yaklafl>k k>smi ba-
s>nçlar> konsantrasyonlar> ile orant>l>d>r ve oksijen
(PO
2
) için 150 mm Hg; karbondioksit için (PCO
2
) 1
mm Hg'dan küçük; azot için (PN
2
) 563 mm Hg'd>r.
Ventilasyon, Oksijen Al>nmas> ve Karbondiok-
sit At>lmas>. Respiratuvar bronfliyoller, alveoler
duktuslar ve alveoler keselerin alveollerinde gaz
pulmoner kapiller kan> ile s>k>ca temas eder ve oksi-
jen ve karbondioksit de¤iflimi gerçekleflir (Levha
17). Pulmoner kapiller kan> kesintisiz olarak alveo-
ler gazdan oksijen al>rken karbondioksidi ilave eder.
Di¤er taraftan ventilasyon oksijeni yenileyip kar-
bondioksidi atmosfere atarak alveoler gaz bileflimi-
nin sürdürülmesine hizmet eder. Alveoler gaz>n bi-
leflimi alveoler ventilasyon ve pulmoner kapiller
kan ak>m> aras>ndaki dengeye ba¤>ml>d>r. Solunum
döngüsü s>ras>nda hem alveoler PO
2
hem PCO
2
de-
¤iflikli¤e u¤rarsa da ortalama alveoler PO
2
yaklafl>k
100 mm Hg ve ortalama alveoler PCO
2
40 mm
Hg'd>r.
65
SOLUNUM S
BÖLÜM
II
-- LEVHA
16
Akci¤er Mekani¤i ve Gaz De¤iflimi
(devam>)
(Devam ediyor)
Alveol
Yüzeyi kaplayan s>v>
Alveol epiteli
Bazal membranlar (kaynaflm>fl)
Kapiller endoteli
Plazma
Eritrosit hücresi
zar
hücre içi s>v>
hücre içi s>v>
hemoglobin molekülleri
Pulmoner arter
(kar>fl>k ven kan>)
Kapillerler
Normal
Normal
Anormal
Anormal
Pulmoner ven
(arteriyal kan)
Egzersiz s>ras>ndaki
geçifl zaman>
Geçifl zaman> (saniye)
Alveol
Hava yolunun a¤z>ndaki atmosferik hava
O
2
ve CO
2
Difüzyon Yollar>
Alveol Havas> ile Kapiller
Kan Aras>nda O
2
ve CO
2
'in
Tafl>nmas>