background image
dan itibaren, çaban>n ve plevra bas>nc>n>n art>r>lma-
s>, ak>m> daha fazla art>rmaz ve hava ak>m>n>n çaba-
dan-ba¤>ms>z oldu¤u kabul edilir. Hava ak>m>, itici
bas>nçtaki art>fla ra¤men sabit kald>¤> için, hava ak>-
m>na karfl> gösterilen direncin de plevra bas>nc>na
orant>l> olarak artmas> -olas>l>kla toraks içindeki ha-
va yollar>n>n s>k>flt>r>lmas>na ve daralmas>na ba¤l>
olarak- beklenir
Maksimum ekspirasyon s>ras>nda hava ak>m>n>
belirleyen etmenler bir akci¤er modeli üzerinde, çi-
zilerek gösterilmifltir (Levha 10). Alveoller esnek bir
torba, toraks içindeki hava yollar> ise s>k>flt>r>labilir
bir boru fleklinde çizilmifl olup, her ikisi de bir plev-
ra bofllu¤una yerlefltirilmifltir.
Hava ak>m> belli bir akci¤er hacminde durdurul-
du¤u zaman plevra bas>nc>, subatmosferiktir ve ak-
ci¤erin toparlanma bas>nc>n> dengelemektedir. Ak-
ci¤erin esnek geri büzülme bas>nc> (P
L
) ile plevra ba-
s>nc>n>n (Ppl) toplam> olan alveol bas>nc> (Palv) s>f>r-
d>r. Hava ak>m> kesilmifl oldu¤undan, tüm hava yo-
lu boyunca saptanan bas>nçlar da atmosfer bas>nc>
ile ayn> düzeydedir.
Zorlu bir ekspirasyon s>ras>nda, plevra bas>nc>
atmosfer bas>nc>n>n üzerine ç>kar ve alveol bas>nc>n>
art>r>r (Levha 11). Hava yolu bas>nc>, alveolden hava
yolunun girifline kadar olan yol boyunca, direncin
üstesinden gelirken giderek düfler. Hava yolu üze-
rinde bir noktada, eflit bas>nç noktas> denilen yerde,
hava yolu bas>nc>nda alveol bas>nc>ndan itibaren
meydana gelen düflüfl, akci¤erin esnek geri büzülme
bas>nc>na eflitlenir. Eflit bas>nç noktas>nda, intralü-
minal bas>nç ile hava yollar>n> çevreleyen bas>nç bir-
birine ve plevra bas>nc>na eflittir. Ak>m yönünde da-
ha ileriye, hava yolunun girifline do¤ru gidildikçe,
intramüral hava yolu bas>nc> plevra bas>nc>n>n alt>-
na iner ve transmüral bas>nç negatif olur. Dolay>s>y-
la, hava yollar> dinamik bask>ya maruz kal>r.
Eflit bas>nç noktas>, hava yollar>n> birbirlerine se-
ri ba¤lanm>fl iki bölüme ay>r>r: alveollerden eflit ba-
s>nç noktas>na kadar olan zor-ak>m segmenti ve eflit
bas>nç noktas>ndan hava yolunun girifline kadar
olan kolay-ak>m segmenti. Maksimum ekspirasyon
ak>m>na bir kez ulafl>ld> m>, eflit bas>nç noktas>n>n
konumu sabitleflir. Ekspirasyon çabas>n>n art>r>lma-
s>na ba¤l> olarak plevra bas>nc>nda meydana gelen
daha ileri art>fllar, yaln>zca kolay ak>m segmentinin
daha fazla s>k>flmas>na neden olur, fakat zor ak>m
segmentindeki hava ak>m>n> etkilemez.
Zor ak>m segmentindeki itici bas>nç -yani bu
segmentin hava yollar> boyunca meydana gelen ba-
s>nç düflmesi- akci¤erin esnek geri büzülme bas>nc>-
na eflittir. Bu nedenle, zorlu ekspirasyon s>ras>ndaki
maksimum hava ak>m h>z> (
V
max
), akci¤erin esnek
geri büzülme bas>nc> (P
L
) ve zor ak>m segmentinin
direnci (Rus) arac>l>¤> ile afla¤>daki eflitlikteki gibi
ifade edilebilir:
P
L
V
max
=
Rus
Zorlu ekspirasyon s>ras>ndaki hava ak>m h>z>n>n
ölçülmesi, akci¤erin ak>ma karfl> direnç gösterme
özelliklerinin de¤erlendirilmesinde kullan>lan bir-
çok testin temelini oluflturur. Öte yandan aç>kça gö-
rüldü¤ü gibi, ekspirasyondaki hava ak>m>n>n mak-
simum h>z> birçok etmene ba¤l>d>r: hava ak>m>n>n
hangi akci¤er hacimlerinde belirlendi¤i; ekspirasyo-
nun kuvveti (özellikle yüksek akci¤er hacimlerin-
de), akci¤erin esnek geri büzülme bas>nc>, küçük pe-
riferik hava yollar>n>n gösterdi¤i direnç, daha bü-
yük merkezi hava yollar>n>n kesit alan>.
Solunum S>ras>nda Yap>lan
Kompliyans. Normal bir solunum döngüsü s>ras>n-
da akci¤er hacmi ve plevra bas>nc>nda meydana ge-
len de¤ifliklikler -bas>nç-hacim halkas> olarak gösteril-
mifltir (Levha 12)- akci¤erin esnekli¤e ba¤l> özellik-
leri ve ak>ma karfl> gösterdi¤i direncin yan>s>ra, akci-
¤er üzerinde solunum kaslar>n>n yapt>¤> ifl hakk>nda
da bilgi verir.
Hava ak>m> hem ekspirasyonun hem de inspi-
rasyonun sonunda bir an için durur; bu iki an ara-
s>nda plevra bas>nc>nda meydana gelen de¤ifliklik,
akci¤er hacmi genifllerken akci¤erlerin esnek geri
56
BÖLÜM
II
-- LEVHA
9
Akci¤er Mekani¤i ve Gaz De¤iflimi
(devam>)
(Devam ediyor)
Laminar Ak>m esas olarak
küçük periferik hava yollar>nda
görülür ki burada
hava ak>m> küçüktür.
Hareket bas>nc> gaz>n
viskozitesi ile orant>l>d>r
Poiseuille yasas>. Laminar ak>ma karfl> direnç
borunun yar>çap>n>n dördüncü kuvveti ile ters,
borunun uzunlu¤u ile do¤ru orant>l>d>r. Yar>çap
yar>ya indi¤inde direnç 16 kat artar.
sabit tutulursa ak>m onalt> kat azalacakt>r. Tüpün
boyu iki kat artt>r>lsa direnç yaln>zca iki kat artar.
nç sabit tutulursa ak>m yar>ya inecektir
Türbülan ak>m trakea ve
büyük hava yollar>nda yüksek
ak>m h>zlar>nda olur. bas>nç ak>m>n karesi ile
orant>l>d>r ve gaz>n
dansitesine ba¤l>d>r
Geçifl ak>m> büyük hava
yollar>nda ve özellikle dallanma
ve daralma noktalar>nda
görülür. nç hem gaz
dansitesi hem de gaz
viskozitesi ile orant>l>d>r
Direnç ~1
Direnç ~2
Direnç ~4
Direnç ~16
Hava Ak>m fiekilleri