background image
sine doldurmufltur ki, viseral plevra, gö¤üs kafesinin
parietal plevras> ile temas halindedir. Bu sayede tek
bir birim gibi davranan akci¤erler ve gö¤üs duvar>,
mekanik bak>fl aç>s>yla, esneklik, ak>ma karfl> direnç
gösterme ve eylemsizlik (inertia) nitelikleri tafl>yan
bir pompa olarak kabul edilebilir (Levha 4 ve 5).
Normal bir ekspirasyon bitti¤inde solunum kas-
lar> dinlenme halindedir. Akci¤erlerin içe do¤ru
olan, gö¤üs kafesinin ise d>fla do¤ru olan esnek geri
büzülme kuvvetleri birbirini dengeler; bu iki birbiri-
ne z>t kuvvet viseral ve parietal plevralar aras>ndaki
potansiyel bofllukta yaklafl>k 5 cm'lik su bas>nc>na
eflit bir subatmosferik bas>nç olufltururlar. Akci¤er-
lere hava girifli ya da ç>k>fl> olmamas> flart>yla, a¤>z-
dan alveollere kadar tüm havayollar>ndaki bas>nç
atmosfer bas>nc>na eflittir. Alveol ve plevra bas>nçla-
r> aras>ndaki farka, yani akci¤erlerin iki yan> aras>n-
daki bas>nç fark>na transpulmoner bas>nç ad> verilir.
ras>nda inspirasyon kaslar> kas>l>r
ve gö¤üs kafesi genifllerken, plevra bas>nc> giderek
daha da subatmosferik olur, yani düfler. Trakeob-
ronkiyal dallar havan>n akci¤erlere akmas>na karfl>
direnç (Raw) gösterdikleri için alveol bas>nc> da su-
batmosferik olur. Belli bir hava ak>m h>z>nda, alveol
bas>nc> ile havayollar>n>n giriflindeki atmosfer bas>n-
c> aras>ndaki fark, havayollar>n>n ak>ma karfl> gös-
terdi¤i direncin ölçüsüdür:
alveol bas>nc> ­ hava yolu
giriflindeki bas>nç
Hava yolu direnci = ------------------------
hava ak>m h>z>
Alveol bas>nc> tekrar atmosfer bas>nc>na eflitle-
nip, alveol bas>nc> ile havayollar>n>n giriflindeki ba-
s>nç aras>nda herhangi bir fark kalmay>ncaya kadar,
akci¤erlere hava girer.
Bir önceki ekspirasyonun sonundaki duruma k>-
yasla, inspirasyonun sonunda, akci¤erlerdeki hava-
n>n hacmi daha fazlad>r ve plevra bas>nc> daha fazla
subatmosferiktir. Alveol bas>nc> atmosfer bas>nc>
düzeyine geri döndü¤ü için, alveol ve plevra bas>nç-
lar> aras>ndaki fark, yani transpulmoner bas>nç art-
m>flt>r. Akci¤erlerdeki havan>n hacminde belli bir
de¤ifliklik yapmak için gereken transpulmoner ba-
s>nç de¤iflikli¤i, akci¤erlerin esnek direncinin bir öl-
çüsüdür:
transpulmoner bas>nçtaki
de¤ifliklik
Akci¤erin esnek direnci = ----------------------
akci¤er hacmindeki
de¤ifliklik
Esnek direnci yenmek için gereken kuvvet, ins-
pirasyon s>ras>nda depolan>r; bu kuvvetlerin serbest
kalmas> ile ekspirasyon meydana gelir. Akci¤er geri
büzülünce, alveol bas>nc>n>n a¤>zdaki bas>nc>n üstü-
ne ç>kmas>, havan>n akci¤erlerden d>flar> do¤ru ak-
mas>na neden olur.
Akci¤erin Esnekli¤e Ba¤l> Nitelikleri. Akci¤er
kompliyans> veya geniflleyebilirli¤i, akci¤er hacmin-
deki de¤ifliklikler ile transpulmoner bas>nç de¤iflik-
likleri aras>ndaki iliflki taraf>ndan belirlenir. Akci-
¤erlerin esnekli¤e ba¤l> nitelikleri, hava ak>m> dur-
durulduktan sonra ölçülür (Levha 5). Bu koflullar al-
t>nda, alveol bas>nc> a¤>zdaki bas>nca eflittir; plevra
bas>nc> ise, bir balon kateter arac>l>¤>yla ölçülen özo-
fagus iç-bas>nc> kulan>larak dolayl> olarak bulunur.
Uygulamada, total akci¤er kapasitesine kadar varan
tam bir inspirasyonu izleyen yavafl bir ekspirasyon
s>ras>nda hava ak>m> kesintiye u¤rat>l>p, akci¤er
hacmi ve transpulmoner bas>nç ölçümleri yap>l>r.
Akci¤erlerdeki bas>nç-hacim iliflkisi do¤rusal
de¤ildir. Nitekim, akci¤er kompliyans> yüksek akci-
¤er hacimlerinde en düflük düzeyde iken, rezidüel
hacme yaklafl>ld>kça en yüksek de¤ere ulafl>r. Akci-
¤erin giderek kapanmas>n> sa¤layan kuvvetler, vital
kapasitenin s>n>rlar> içindeki tüm hacimlerde ve hat-
ta düflük akci¤er hacimlerinde dahi gösterilebilir.
Akci¤erler torakstan ç>kart>l>r veya gö¤üs kafesi aç>-
l>rsa, gö¤üs duvar>n>n akci¤erler üzerine uygulad>¤>
51
SOLUNUM S
BÖLÜM
II
-- LEVHA
5
Akci¤er Mekani¤i ve Gaz De¤iflimi
(devam>)
(Devam ediyor)
Spirometreye
gider
TLC
Zaman
Transpulmoner bas>nç (cm H
2
O)
Akci¤er hacmi (TLC'nin %'si)
Kompliyans
TLC'den bafllayan yavafl ekspirasyon s>ras>nda ak>m belli aral>klarla kesilir, akci¤er
hacmi ve transpulmoner bas>nç ölçülür. Transpulmoner bas>nç alveol ve plevra bas>nçla-
r> aras>ndaki farkt>r. Plevra bas>nc> özofagustaki bas>nç ölçülerek saptan>r. Hava ak>m>
olmad>¤> için alveol bas>nc> ve hava yolu giriflindeki bas>nç ayn>d>r.
Akci¤erin Elastik Özelliklerinin Ölçülmesi