background image
Bu yöntemle yap>labilen anl>k ölçümler, pulmoner
kapiller yataktaki kan ak>m>n>n asl>nda pulsatil ol-
du¤unu göstermifltir.
Pulmoner Damar Direnci. Pulmoner damar di-
renci (Levha 15), pulmoner dolafl>m boyunca kulla-
n>lan itici bas>nç (yani, pulmoner arterdeki orta ba-
s>nc> eksi sol atriyumdaki orta bas>nç) ve pulmoner
kan ak>m>ndan afla¤>daki formüle göre hesaplan>r:
itici bas>nç
Pulmoner damar direnci =
pulmoner kan ak>m>
Sistemik ve pulmoner dolafl>mlardaki kan ak>m-
lar> esas olarak birbirinin ayn>d>r; pulmoner dolafl>m
boyunca meydana gelen bas>nç düflmesi ise sistemik
dolafl>m boyunca meydana gelenin yaln>zca onda
biridir. Buna ba¤l> olarak pulmoner damar direnci
de sistemik direncin onda biridir. Pulmoner damar
direncinin bulundu¤u ana noktalar arteriyoller ve
kapillerlerdir.
Pulmoner dolafl>m>n, kalp debisinde meydana
gelen iki ila üç katl>k art>fllara, pulmoner arter bas>n-
c>nda meydana gelen yaln>zca çok küçük de¤ifliklik-
lerle uyum sa¤lama yetene¤i vard>r. Bu durum eg-
zersiz s>ras>nda s>kl>kla görülür. nçtaki kü-
çük de¤iflikliklerin kan ak>m>nda yol açt>¤> art>fl,
pulmoner kan ak>m> artt>kça pulmoner damar di-
rencinin asl>nda düfltü¤üne iflaret eder. Damar di-
rencindeki bu düflüflün nedeni damar yata¤>n>n ke-
sit alan>ndaki art>flt>r. Zaten aç>k olan kan damarlar>
çaplar>n> geniflletebilir. Dahas>, daha önce kapal>
olan damarlar kalp debisinin art>fl> ile aç>l>p içlerin-
den kan ak>tmaya bafllayabilirler.
Pulmoner kan damarlar> son derece ince duvar-
l> ve yüksek kopliyansl>d>r; çaplar> transmüral ba-
s>nca, yani kan damar>n>n içi ile d>fl> aras>ndaki ba-
s>nç fark>na, ba¤l>d>r. En ince pulmoner kapillerler
alveollerle çevrili olup, alveol bas>nc>na maruzdur.
Örne¤in, pozitif bas>nçl> solunum ile alveol bas>nc>-
n>n art>r>lmas>, bu damarlar>n s>k>flmas> ve kapan-
mas> ile sonuçlanabilir. Daha büyük arterler ve ven-
ler üzerindeki etki farkl>d>r. Büyük kan damarlar>,
onlar> aç>k tutan bir yay görevi yapan akci¤er paren-
kimine tutunur. Alveol d>fl>nda kalan (extra-alveo-
ler) bu damarlar> çevreleyen bas>nç plevra bas>nc>na
daha yak>nd>r. Akci¤er hacmi ve akci¤erin esnek ge-
ri büzülmesi art>nca, bunlar üzerine uygulanan çek-
me kuvveti artar, damarlar genifller ve dirençleri dü-
fler. Aksine, akci¤er hacmi artt>kça alveoller genifl-
lerken, uzayan ve s>k>flan alveol damarlar>n>n diren-
ci artar. Toplam pulmoner damar direnci, olas>l>kla
fonksiyonel rezidüel kapasitede en düflük düzeyde-
dir; akci¤er hacminde ekspirasyon-sonu noktas>n-
dan her iki yöne do¤ru meydana gelen de¤ifliklikler
ise, damar direncini art>rma e¤ilimindedir.
Pulmoner Kan Ak>m>n>n Da¤>l>m> (Levha 14).
Pulmoner arter sistemi kesintisiz, dikey bir kan sü-
tunu olarak kabul edilebilir. Damar içi hidrostatik
bas>nç yerçekiminden etkilendi¤i için, kifli ayakta
dururken, pulmoner arter bas>nc> akci¤erin taban>n-
da tepesine k>yasla daha yüksektir. Benzer flekilde,
akci¤erin farkl> düzeylerindeki ven bas>nc> da fark-
l>l>k gösterir. Bu nedenle, kan ak>m> akci¤erin tama-
m>na eflit flekilde da¤>lmaz, tabandan apekse do¤ru
gidildikçe azal>r. S>rtüstü yatarken, yerçekimi kuv-
vetinin yönü de¤iflti¤i için, akci¤erlerin apekslerine
62
BÖLÜM
II
-- LEVHA
14
Akci¤er Mekani¤i ve Gaz De¤iflimi
(devam>)
(Devam ediyor)
120/80, orta = 93
Sistemik
dolafl>m
Pulmoner
dolafl>m
Arterler
Sa¤
atrium
Sol
atrium
Sa¤
ventrikül
25/0
Venler
(Üzeri çizgili rakamlar = ortalama)
Venler
Sol
ventrikül
120/0
5
Arterler
25/8, orta = 14
Arter
bas>nc>
(mm Hg)
Alveol
bas>nc>
(mm Hg)
Ven
bas>nc>
(mm Hg)
Zon 1. Alveol bas>nc>
arter bas>nc>n> aflar ve
bu bölgeye kan ak>m>
olmaz. Yaln>zca alveol
bas>nc>n>n artt>¤> ya da
arter bas>nc>n>n
azald>¤> anormal
durumlarda zon-1
gözlenir
Zon 2. Arter bas>nc>
alveol bas>nc>n> aflar.
Kan ak>m> arter ve
alveol bas>nçlar>
aras>ndaki fark
taraf>ndan belirlenir ve
üsttekine göre alttaki
bölgelerde daha
büyüktür
Zon 3. Hem arter
hem ven bas>nçlar>
alveol bas>nc>n> aflar.
Kan ak>m> arteriyal-
venöz bas>nç fark>na
ba¤l> olup bu fark tüm
zon boyunca sabittir.
Arter bas>nc> zonda
afla¤> do¤ru inildikçe
artt>¤>ndan transmüral
bas>nç daha büyük
hal al>r, kapillerler
distansiyona u¤rar ve
ak>ma karfl>
direnç düfler
Sistemik ve Pulmoner
Dolafl>mlardaki
Bas>nç (mm Hg)
Akci¤er Kan Ak>m>n>n Da¤>l>m>