background image
Akci¤erin anjiyotensine etkisi, aktif olmayan ön-
cül bir maddenin vazoaktif bir maddeye çevrilmesi-
ne örnektir. Bilinen en güçlü vazokonstriktör olan
anjiyotensin II, anjiyotensin I'den türetilir. Bu çev-
rim, hacim azalmas> veya hipotansiyon gibi uyar>la-
ra yan>t olarak kana reninin sal>nd>¤>, böbreklerden
kaynaklanan çok daha karmafl>k bir geri bildirim
döngüsünün bir bölümünü yapar. Renin, karaci¤er
taraf>ndan üretilen bir globülin olan anjiyotensino-
jen (renin substrat>) üzerine etki yapan bir proteaz-
d>r. Bu etkileflimin ürünü bir dekapeptit olan anjiyo-
tensin I'dir. Bu polipeptit ise daha sonra pulmoner
damarlar>n>n endotel yüzeyinde bulunan bir dipep-
tidaza (çevirici enzim, kininaz II) maruz kal>r. Kini-
naz II fenilalanin-histidin ba¤> üzerine etki yaparak
iki amino asidi kopar>r ve bu tepkime klorür iyonla-
r>n>n varl>¤>n> gerektirir. Sonunçta oluflan oktapep-
tid yani anjiyotensin II periferik damar direncini ar-
t>rmak üzere sistemik arteriyollerin üzerine etki ya-
par. Ek olarak, polipeptid adrenal korteksten aldos-
teron sal>nmas>na neden olur. Hormon kan yoluyla
böbreklere tafl>n>r ve burada, bafllang>çtaki damar içi
hacim eksikli¤ini düzeltmek üzere sodyum tutulu-
munu sa¤lar. Bu etki, hacim eksikli¤i veya hipotan-
siyonla bafllat>lan geri bildirim döngüsünü tamam-
lar. Anjiyotensin II'nin yar> ömrü k>sad>r ve bir çok
dokuda tan>mlanan anjiyotensinazlar taraf>ndan iki
amino asidin daha kopart>lmas> ile etkinsizlefltirilir.
Kaveoller (pulmoner kapillerlerinin endotel yü-
zey tabakas> üzerindeki küçük girintiler) içinde veya
bunlar>n civar>nda bulunan çevirici enzim izole edil-
mifl ve saflaflt>r>lm>flt>r. Enzim, dolafl>mdaki bir di¤er
vazoaktif polipeptit olan ve sistemik kan bas>nc>n>
düflürme e¤ilimi gösteren bir nonapeptid olan bra-
dikinin üzerine de etki yapar. Ancak, anjiyotensin I
ile olan durumun tersine, bradikininden amino asit-
lerin kopart>lmas> bunun vazoaktif özelliklerini or-
tadan kald>r>r.
Çevirici enzim, fluoresseinle iflaretli antikorlar
kullan>larak akci¤er d>fl>ndaki birçok organda (kara-
ci¤er, dalak, böbrekler, pankreas) saptanm>flt>r. Yani
çevirici enzimin bulunmas> akci¤er için özgün de¤il-
se de akci¤er içindeki yap>sal düzenlenifl anjiyoten-
sin I'in anjiyotensin II'ye en fazla burada çevrilmesi-
ni sa¤lar. Akci¤erdeki bu olay>n özgün niteli¤i enzi-
matik tepkimenin etkinli¤idir bu da enzimin pulmo-
ner damarlar> içindeki stratejik yerleflimine ba¤l>d>r,
burada küçük hacimli kan yüksek bas>nçl> arteriyel
sisteme geri dönmeden önce genifl bir yüzey alan>na
maruz kalmaktad>r.
74
BÖLÜM
II
-- LEVHA
24
Dolafl>mdaki Vazoaktif
Madde Öncüllerinin
Etkinlefltirilmesi
3. Anjiyotensinojen
renin taraf>ndan
anjiyotensin I'e
çevrilir
4. Anjiyotensin I
akci¤erde bir dipeptidaz
(çevirici enzim)
taraf>ndan anjiyotensin
II'ye çevrilir
5. Anjiyotensin II
arteriyel kanda
dolafl>r
6. Anjiyotensin II
adrenal korteks
taraf>ndan aldosteron
sal>nmas>na neden
olur. Aldosteron böbrek
taraf>ndan sodyum
tutulmas>n> sa¤lar ve
böylece hacim
eksikli¤ini düzeltir ve
renin sal>nmas>n>
azaltmak için bir
"geribildirim" sa¤lar
7. Sistemik arteriyoller
anjiyotensin II taraf>n-
dan daral>r; sistemik
kan bas>nc> yükselir
2. Karaci¤er
taraf>ndan üretilen
anjiyotensinojen
dolafl>ma geçer
1. Hacim eksilmesi
veya hipotansiyon
gibi uyar>lara yan>t
olarak böbre¤in
jukstamedüller
ayg>t> taraf>ndan
üretilen renin
Sa¤ kalp
Akci¤er
Sol kalp
Karaci¤er
Barsak
Adrenal
korteks
Böbrek
Kapiller
endoteli
Alveol (hava bofllu¤u)
Çevirici enzim
(dipeptidaz);
anjiyotensin
I ve di¤er
polipeptitlerde
(bradikinin)
fenilalanin-
histidin ba¤>
üzerine etki yapar
Alveol epiteli
Akci¤er damar
endoteli plazma
zar>nda ve kaveollerde
bulunan
çevirici enzim
Anjiyotensin I
Anjiyotensin II
Kapiller
lümeni
Anjiyotensin I
Anjiyotensin II
Renin-Anjiyotensin Sistemi
Anjiyotensinin Akci¤er <çi Çevrimi