için düzenlenmifltir. Gaz de¤ifliminin gerçekleflti¤i
hassas alveoler-kapiller s>n>r solukla al>nan veya
kanla gelen etkenlerden zarar görebilir. Solunan
maddeler fosgen, oksidanlar (özellikle oksijenin k>s-
mi bas>nc> atmosfer bas>nc>n>n üzerinde ise) veya
ozon gibi uçucu kimyasallar olabilir. Kan yoluyla
akci¤erlere eriflen kimyasallar ve hergün daha da
uzayan bir ilaç listesi de hasara neden olabilir. Akci-
¤erin doku bileflenleri aras>nda alveolleri döfleyen
esas hücre tipi olan, tip I veya membranöz pnömo-
sit, hasara en duyarl> olan hücredir. Tip II hücre ve-
ya granüler pnömosit, hasar> onarmak ve ölü tip I
hücrelerin yerini almak üzere proliferasyona u¤rar.
Daha çok say>da tip II hücreleri ile dolu bir akci¤er,
örne¤in sürekli yüksek kalan oksijen bas>nc> gibi za-
rarl> etkilere devaml> maruz kalmaya daha fazla
"dayan>kl>d>r".
s>ndan sonra ne olup bitti¤idir. Bu bilefliklere maruz
kalma zarlardaki doymam>fl lipitlerin peroksidasyo-
nuna yol açar ve bu da en sonunda görülebilir doku
harabiyeti yapar. Organizma oksidan hasar>n zarar-
l> etkilerine karfl> kendini alfa tokoferol gibi antiok-
sidanlar> mobilize ederek veya lipit peroksitleri hid-
roksi bilefliklerine çevirerek (bu tepkime indirgen-
mifl glutatyon arac>l>¤>yla gerçekleflir) korur.
Oksijen için bu edinilmifl tolerans, glutatyonu indir-
genmifl halde tutma kapasitesinin art>r>lmas>n>n bir
sonucu olabilir ve bu yorum, oksidan hasara maruz
kald>ktan sonra akci¤er dokusunda glutatyonu in-
dirgenmifl halde tutmak için gereken enzimlerin
(glutatyon peroksidaz, glutatyon redüktaz) aktivite-
leri ile gerekli NADPH'>n (nikotinamid-adenin di-
nükleotid fosfat) fosfat pentoz flant> yoluyla üretil-
mesinde art>fl olmas> ile desteklenmifltir. Dolay>s> ile
sanki eritrositler ve fagositik hücreler (polimorfo-
nükleer lökositler, alveoler makrofajlar) gibi di¤er
dokularda önemli bir antioksidan oldu¤u bilinen in-
de (tip II hücreler) benzer bir rol oynamaktad>r.
nek kadar kolayl>kla tan>nmaz. Paraquat, berilyum
ve dietilnitrozamin gibi hepsi de akci¤eri olumsuz
etkileyen ajanlar>n neden oldu¤u biyokimyasal ha-
sarlar henüz tan>mlanmam>flt>r.
lerinin olmamas> ve akci¤erin gaz de¤iflimi için
önemli bir "yede¤i"nin bulunmas> olay>n gizli kal-
mas>na yol açabilir.
Cevap
Harabiyete u¤ram>fl veya
tahrip olmufl (hasara
daha aç>k)
glutatyon
ya¤ asiti
peroksidi
doymam>fl
ya¤ asidi
dasyona karfl> koruma sa¤layabilir
hasar>
Prolifere olmufl
(yüksek oksidan
maruziyetine
karfl> artan
direnç)
Zararl> Hasarlara Karfl>
Akci¤er Savunmalar>