background image
44 |
Medi-Sfeer 378
|
8 september 2011
dossIer onco
teruggevallen op een specialist ter zake. Dit
zijn geen gewone psychologen, maar mensen
die bijkomend gevormd zijn in de psycho-
oncologie, de wetenschap die zich bezighoudt
met de psychosociale problematiek van de
kankerpatiënt en tegelijkertijd met de impact
van psychisch lijden op kanker. In het Cedric
Hèle instituut in Mechelen wordt sinds en-
kele jaren een tweejaarlijkse cursus psycho-
oncologie ingericht welke openstaat voor
geïnteresseerde artsen en psychologen.
Prof. Wim Distelmans: "Slechts 50% van alle
kankers op dit moment kan genezen worden.
In de andere niet-curatieve gevallen zal men
trachten om de periode tussen diagnose en
overlijden zolang mogelijk te rekken, met
andere woorden de levensverwachting pro-
beren te vergroten. Wanneer het gaat om
een ongeneeslijke vorm, kan het levenseinde
voorafgegaan worden door een proces van
aftakeling en afzien. Hoewel op het vlak
van pijnbestrijding de laatste jaren heel wat
vooruitgang geboekt werd en patiënten op
een perfect aanvaardbare manier pijnvrij kun-
nen gehouden worden, blijft bij de mensen
nog steeds het beeld van ondraaglijke
pijnen opdoemen wanneer ze geconfronteerd
worden met kanker."
Referenties
1.
BritishJournalofCancer(2000)83(10),1261-7.
2.
JMedPers(2010)Vol8(2);51-9.
3.
Psycho-Oncology2009Vol18(5);534-42.
distress barometer
30-40% van de kankerpatiënten vertoont psychosociale aandoeningen volgens de DSM-IV en WHO ICD-10 classificatie en 20-25% lijdt aan een psychosociale conditie
die verdere medische aandacht noodzaakt (bv. angst, ontmoediging). Om de kans te vergroten dat kankerpatiënten met psychosociale problemen worden gedetecteerd
en verder geholpen, werden richtlijnen en psychosociale screeningsinstrumenten zoals de Distress Thermometer (DT) ontwikkeld en toegepast in oncologische
settings. Het screenen voor emotionele distress bij kankerpatiënten is weliswaar enkel nuttig wanneer het gevolgd wordt door meer specifieke psychosociale oncologie
programma's.
Klinisch psychologe Sabien Bauwens van de afdeling supportieve en palliatieve zorg van het UZ Brussel ontwikkelde een praktisch bruikbaar document, de zogenaamde
distress-barometer, dat in de wachtzaal van het oncologische centrum door de patiënt in minder dan een minuut kan worden ingevuld (
Figuur 1). Het is een combinatie
van de DT en een nieuwe kleurenschaal en werd ontwikkeld om de specificiteit van de distress screening te verhogen zonder de gevoeligheid van de DT te verminderen.
De patiënt kan een persoonlijke score geven aan verschillende parameters: angst, pijn, vermoeidheid, nervositeit, verdriet, woede... Het resultaat is een visueel analoge
schaal die de oncoloog toelaat in één oogopslag de mate van distress waarin de patiënt verkeert, in te schatten en de nodige aandacht te besteden aan bepaalde
aspecten gedurende de beperkte tijd van de consultatie. De barometer wordt vóór elke consultatie door de patiënt opnieuw ingevuld en onderaan het documentje kan hij
tevens te kennen geven of hij over bepaalde problemen wenst te spreken met een arts, psycholoog of sociaal verpleegkundige of nood heeft aan meer ondersteuning of
informatie.
figuur 1: de `distress-barometer' is een vragenlijst waarmee artsen in één oogopslag beter de zorgen en gevoelens van angst, pijn en depressie
bij hun patiënten kunnen inschatten.
Vertrouwelijk (voor medisch dossier)
Naam Patiënt:
Datum:
Gelieve A én B én C in te vullen !
A.
B.
C.
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Extreem lastig
Helemaal niet lastig
Ik heb de laatste tijd nood aan:
meer medische informatie
meer ondersteuning
DISTRESS-BAROMETER
Hoe lastig is de voorbije
week voor u geweest?
Duid aan met een kruisje op
de thermometer
Hieronder staat een lijst met problemen waar u tegenwoordig misschien
last kan van hebben.
Duid aub met een kruisje aan in welke mate u er last van ondervindt.
Ik heb de laatste tijd last van:
helemaal
weinig
nogal
veel
erg veel
niet wat
Pijn
Andere lichamelijke problemen
Nervositeit, gespannenheid
Concentratie- en/of geheugenklachten
Gevoelens van angst
Zorgen over partner en familie
Gevoelens van verdriet
Kwaadheid
Zingevingvragen:
bv. Nadenken over zin van leven...
Andere problemen:
Ik wens over deze problemen met iemand te spreken:
Neen
Ja
Zo ja, met wie?
arts
verpleegkundige
psycholoog
sociaal verpleegkundige
ander:...
Het screenen voor emotionele
distress bij kankerpatiënten
is enkel nuttig wanneer het
gevolgd wordt door meer
specifieke psychosociale
oncologieprogramma's.