background image
36 |
Medi-Sfeer 378
|
8 september 2011
dossIer onco
MS6752N_2011
over vermoeidheid en anorexie-cachexie syndroom bij
kankerpatiënten
Uitputtende ziekte
Johan de neve
>
>
Corrigeerbare oorzaken van vermoeidheid
bij kanker
Vermoeidheid bij kanker kent twee belangrijke oorzaken. Enerzijds is er de
(progressie van de) kanker zelf en de behandeling ervan. Chemotherapie
bijvoorbeeld zal een aantal biologische parameters beïnvloeden waardoor
onder andere anemie kan ontstaan, uiteraard één van de belangrijkste
redenen van vermoeidheid. Radiotherapie geeft ook vaak aanleiding tot
vermoeidheid, zeker wanneer grote gebieden bestraald worden. De reden
hiervan is niet altijd even duidelijk. Soms treedt vermoeidheid op als ge-
volg van dyspnee bij pulmonaire metastasen. Dit zijn allemaal zogeheten
corrigeerbare oorzaken. Een tweede belangrijke oorzaak van vermoeid-
heid bij kankerpatiënten is het anorexie-cachexie syndroom. Het bestaat
uit een combinatie van anorexie, sarcopenie (verlies van spiermassa en
spierkracht), asthenie en cachexie. Asthenie wordt gekenmerkt door al-
gemene zwakte met fysieke vermoeidheid en concentratiestoornissen,
geheugenverlies of emotionele labiliteit door psychische achteruitgang.
Prof. Wim Distelmans: "Meer en meer krijgt men beter zicht op de pa-
thofysiologie van dit anorexie-cachexie syndroom, waarbij metabole
stoornissen een belangrijke rol spelen. Het komt per definitie voor bij
ongeneeslijke kankers en lijdt tot uitmergeling, dé doodsoorzaak bij meer
dan de helft van de oncologische patiënten. Vroeger werd verkeerde-
lijk verondersteld dat een tumor calorieën `wegzoog' om zelf te kunnen
groeien, waardoor de patiënt uitmergelde. Sommige patiënten vertonen
echter een enorme tumorload zonder cachectisch te worden. Borstkan-
ker geeft bijvoorbeeld zelden aanleiding tot cachexie terwijl andere soor-
ten van tumoren reeds cachexie veroorzaken bij een betrekkelijk klein
volume."
>
>
Anorexie-cachexie syndroom
Het anorexie-cachexie syndroom ziet men niet alleen bij kankerpatiën-
ten maar ook bij andere patiënten met een chronische, ongeneeslijke
ziekte zoals bij hiv/aids, COPD en hartfalen. Anorexia en/of gewichtsver-
lies komt voor in een vroeg stadium van de ziekte, bij 15-40% van alle
patiënten met kanker. Het gaat dan voornamelijk om maag-, bronchus-,
of pancreascarcinomen. In een later stadium van de ziekte stijgen deze
Vermoeidheid bij kanker kan zowel te wijten zijn aan de tumor zelf of aan de behandeling ervan met chemotherapie en
radiotherapie. Het anorexie-cachexie syndroom dat tevens voorkomt bij andere patiënten met een chronische, ongeneeslijke
ziekte, bestaat uit een combinatie van anorexie, sarcopenie, asthenie en cachexie en is de doodsoorzaak bij meer dan de helft van
de oncologische patiënten. Medi-Sfeer sprak hierover met prof. Wim Distelmans.
dB
P
rof. Wim Distelmans is als oncoloog-radiotherapeut verbonden aan het UZ Brussel waar hij aan
het hoofd staat van de afdeling supportieve en palliatieve zorg. Tevens is hij oprichter en bezieler
van het supportief dagcentrum Topaz in Wemmel waar o.a. ongeneeslijke kankerpatiënten die nog
slechts weken, maximum maanden te leven hebben, hun laatste dagen op een rustige, serene
manier kunnen doorbrengen in het gezelschap van lotgenoten, zonder pijn, zonder angst, zonder de stress
van nutteloze, uitputtende onderzoeken.