4
2
El ve El Bile
i:
Giri v
e
Genel Baki
ELBLE VE EL GENEL GÖRÜNÜM
Genel Baki
Distal üst ekstremite, distal önkol, bilek, el ve par-
maklardan oluur. Anatomik olarak farkli bölümlerde
ele alinirken fonksiyon ve yaralanma bakimindan bir
bütünlük gösterirler. Bu bölümde her anatomik bölgede
yaygin görülen kemik ve yumuak doku yaralanmalari
ayri ayri ve birbiri arasindaki etkileimlere de dikkat çe-
kilerek ele alinmitir. Bu yaralanma biçimlerini görüntü-
leme, deerlendirme ekli multimodaliterdir. Radyografi
ve Bilgisayarli Tomografi (BT) kemie ait yaralanmalarin
balica görüntüleyicisi olmaya devam ederlerken, Man-
yetik Rezonans (MR) ve ultrasonografi yumuak doku
patolojilerinin açiklanmasi için önemli birer araçtirlar
Terminoloji ve Tanimlar
El bileindeki bölgeleri tanimlamak için çeitli terim-
ler kullanilmitir. Bu yazida el bileinin ulnar tarafa ait
görünüü "medyal" olarak ifade edilirken radyal tarafa
ait görünüü "lateral" olarak anilacaktir. El ve bilein
palmar tarafi "volar" olarak tanimlanmitir. Görü ko-
laylii salamak için tüm görüntülerde baparmak ve
elin volar yüzü solda olacak ekilde pozisyonlanmitir.
Transvers görüntülemede de baparmak solda ve avuç
içi aaiya bakacak ekilde pozisyonlama yapilmitir
Akut travmalarda tendonlar kismi ya da tamamen
yirtilabilir. Daha tedricen gelien dejeneratif deiiklik-
ler genelde kronik tekrarlayan travmalarla ilikildir ve
kitabin dier bölümlerinde olduu gibi "tendinozis"
veya "tendinit" terimleri yerine "tendinopati" terimi ile
anilacaktir
El ve el bilei travmalarini ele alan literatür, lezyo-
nu tanimlayan kii adlari ve kisaltmalarla doludur. Bu
nedenle bir bölüm en çok kullanilan terimlere ve kisalt-
lamalara ayrilmitir. Çok geni kapsamli olmayan temel
bir bilgilendirme eklindedir. Eponimler yani lezyonu
tanimlayan kiinin adiyla ifade eden isimler, çoun-
lukla yanli uygulanmitir. Örnek olarak; "Colles Kiri-
i" terimi esas kirik paternini, eklem yüzeyini etkileyip
etkilemediini, hastanin yaini önemsemeksizin distal
radyus kiriini tanimlar. Bir yaralanmanin isabetli ve
doru tanimlanmasi için yeri, açilanmasi, yer deitir-
mesi, karlikli yüzeylerin birbirine temas durumu, eklem
yüzeyi ile ilikisi eklem yüzeyinin lezyona dahil olup ol-
mamasi hastanin takip ve bakiminda doru eponimle
(bulan kiinin ismiyle anmak) adlandirmaktan çok daha
önemlidir
Terminoloji de kafa karitirici olabilmektedir. Dona-
nima ait temel türler plak, vida ve tellerin genel komp-
likasyonlarina göre tanimlanir. Herbert vidasi skafoid
kiriin tedavisinde tarihi önemi nedeniyle anilmaktadir
Anatomi
Distal ön kol, radyus ve ulnanin 1/3 distalini, radyus
ve ulnanin proksimal sira karpal kemiklerle ve karpal ke-
miklerin kendi aralarinda yaptii eklemleri ifade eder.
El bilei distal radyoulnar eklemi (DRUE), proksimal ve
distal sira karpal kemiklerle karpometakarp eklemleri
(KMK) ifade eder. El, deiken olarak KMK eklemleri,
metakarpofalangeal (MKF) eklemleri, metakarp gövde-
den, baparmain MKF ve interfalangeal (IF) eklemle-
rine yapilan giriimleri ve falankslardan veya parmak-
lardan MKF ve interfalangeal eklemlere ve falankslara
yapilan giriimleri ifade ederken kullanilir. Anatomi ile
görüntüleme arasinda anlamli bir örtüme de vardir ve
deerlendirilecek bölgenin anatomisinin anlailmi ol-
masi önemlidir.
El bileinde ve elde birçok küçük kemik ve sesamo-
idler vardir. Bir anatomik varyant olduklari bilinmez ise
yanlilikla patolojik olarak yorumlanabilirler. En yaygin
bulunan sesamoid ve küçük kemiklere ait özet bilgi su-
nulmutur.
Elin intrensek ve ekstrensek ligamanlari stabilite ve
mobilite için temeldir. ntrinsik ligamanlar karpal ke-
mikleri birbirine balarlar. Birçok interkarpal ligaman
olmasinin yaninda skafolunat ligaman (SLL) (skafoidin
volar fleksiyonuna ve lunatumun dorsal fleksiyonuna
direnç gösterir) ve lunotrikuetral ligaman (LTL) (prok-
simal sira karpal kemiklerin hareketini ters yöne kari
dengeler) klinik olarak en önemli iki ligamandir. Eks-
trensek ligamanlar ise karpal kemikleri distal radyus ve
ulna veya metakarplar gibi bitiik yapilara balarlar.
Bilek hareketleri sirasinda intrensek ligamanlar "ince
ayar" salarken ekstrensek ligamanlar el bileinin esas
ve ana stabilitesini salarlar
Triangüler fibrokartilaj kompleksi (TFKK) klinik de-
erlendirmeyi ve tedaviyi kolaylatirmak için tipik olarak
elin dier ligamanlarindan ayri olarak ele alinirlar.TFKK
distal ulna ve proksimal sira karpal kemikler, dorsal ve
volar radyoulnar ligamanlar, meniskal yapi ve ulnar kol-
lateral ligaman arasinda giren triangüler fibrokartilajdan
oluur. Sonuncu yazilan gerçek bir ligaman deildir fakat
ekstensor karpi ulnarisin alt kilifi ve veya ulnotrikuetral
ligamanin medyal kismidir. TFKK distal radyoulnar ekle-
min (DRUE) stabilitesinde tamamlayicidir
Distal ön koldan balayan ve el bileine gelen flek-
sor tendonlardan fleksor dijitorum profundus ve süper-
fisiyalis tendonlari ve fleksor pollisis longus tendonu
karpal tünelden geçerek ait olduklari parmaklara ba-
lanirlar. Her parmakta, süperfisiyal tendon MKF eklem
düzeyinde ayrilir, proksimal interfalangeal (PF) eklem
düzeyinde profundus tendonunun çevresini sararak vo-
lar medyal bölgeye balanir. Profundus tendonu distale
devam ederek distal falanks tabanina yapiir. Fleksor dü-
zenek; parmak hareketlerinde mekanik avantaj salayan
halka ve çapraz ekilli makaralardan oluan fibrokemik
sinoviyal çizgili tünel ile kapatilmitir.
Ekstensor tendonlar distal önkoldan balayarak el bi-
lei dorsumu boyunca alti ayri fibrokemik kompartman
içinden geçerler ve parmaklara doru devam ederler.
Her ekstensor dijitorum tendonu proksimal, santral ve
lateral bandlara ayrilir ve distale doru ekstensor balii
oluturmak üzere devam ederek proksimal, orta ve dis-
tal falankslarin tabanlarina ekstensiyon fonksiyonunu
oluturmak üzere yapiir
El ve el bileinin sinirlerini; medyal, ulnar ve radyal
sinirler oluturur. Sinirlari nispeten sert olan karpal tü-
nelden geçtiinden dolayi medyal sinirde basi riski var-
dir. Ulnar sinir de el bileinin volar orta bölgesindeki
Guyon kanalina girdii derin motor ve yüzeyel sensör-
yal dallarini verdii bölgede yaralanabilir
Radyal ve ulnar arterler avuç içinde derin ve yüzeyel
dallarina ayirilirlar. Ulnar arter Guyon kanalindan çikip
palmar aponöroza girmek üzere fleksor retinakulumun
üzerinden geçerken yüzeyel dalinin ayrildii 2 cm'lik
segment boyunca yaralanmaya çok açiktir. Radyal arte-
rin yüzeyel dali trapezioidal çikintinin üzerinden abduk-
tor pollisis longus derinine girerken yaralanma riskine
sahiptir