C
N
van de gevallen tot uiting komt via botafwijkingen. Die zijn gemakkelijk te herkennen in een laat
stadium, maar de echte uitdaging is om ze vroeg op te sporen omdat ze aanleiding geven tot een
morbiditeit die met enzymsubstitutietherapie kan worden ingedijkt of zelfs voorkomen.
ontoereikende activiteit van een lysosomaal
enzym, bèta-glucocerebrosidase. Het is een
genetische aandoening (met mutaties op
het GBA-gen) die wordt aangetroffen bij één
op de 40 tot 50.000 geboorten. Ze vertaalt
zich in de opstapeling van glucosylceramide
in de lysosomen van de monocyten en
macrofagen van talrijke organen. Dit vertaalt
zich op zijn beurt in hepatosplenomegalie,
anemie, trombocytopenie, en meerdere bot-,
long- en viscerale aandoeningen. Klassiek
worden 3 types beschreven: twee van het
neuronopathische type en één van het niet-
neuronopathische type (type 1), dat het
meest voorkomt en zich voornamelijk uit in
botaantasting (1).
botpijn, botcrises (zeer pijnlijke episodes met
periostale afwijkingen op röntgenfoto's),
met in meer dan 20% van de gevallen een
handicap. De meest frequente radiografische
afwijkingen zijn botmisvormingen
(Erlenmeyer flask deformity), osteopenie,
osteonecrose, spontane fracturen en
infiltratie van het beenmerg (Figuur 1) (2).
met osteonecrose of onomkeerbare
osteosclerose. De letsels breiden zich eerst
lokaal uit (er wordt corticale verdunning en
misvorming van de lange botten vastgesteld)
en uiteindelijk ontstaat veralgemeende
osteopenie (3). Er kunnen ook hemorragische
infarcten en verlies van corticaal bot
optreden (Figuur 2).
worden gesteld
in een late fase. De uitdaging voor artsen
is dus om ze vroeg te detecteren zodat
enzymsubstitutietherapie kan worden
voorgeschreven om de botmineraaldichtheid
te behouden of eventueel te verhogen
(4). Die enzymtherapie moet snel worden
voorgeschreven: ze kan immers de aan de
ziekte gerelateerde botletsels significant
verminderen. Dat is gebleken uit een analyse
van de gegevens van het register International
Collaborative Gaucher Group, met een
incidentie van 13,8 avasculaire necrosen
per 1.000 personenjaren als de behandeling
wordt ingesteld > 2 jaar na de diagnose.
wordt ingesteld < 2 jaar na de diagnose (5).
We zullen hier niet terugkomen op de
radiografische diagnostische criteria voor
de ziekte van Gaucher, tenzij dan om
u eraan te herinneren dat een MRI het
referentieonderzoek is (Figuur 3) (1, 2),
met uitzondering voor kinderen misschien.
Een ander belangrijk onderzoek is de QCSI
(Quantitative Chemical Shift Imaging) of
kwantitatieve beeldvorming met chemische
verplaatsing, waarbij de medullaire infiltratie
van de Gaucher-cellen wordt gemeten
(6) en waarmee ook de evolutie onder
enzymsubstitutietherapie van nabij kan
worden gevolgd. En tot slot is er DEXA,
waarmee de osteopenie kan worden
geëvalueerd (7).
palliatief (splenectomie,
heupprothese...) maar ondertussen
heeft de enzymtherapie de fakkel
overgenomen
een recombinant eiwit van humaan
bètaglucosidase (beschikbaar sinds 1992),
er