PIJN
87
l
Neuron
·
Vol 16
·
Nr 3
·
2011
len met de andere twee fenotypes: aan-
tasting van de nieren en de spieren, geen
hersenbloedingen, vaak intracraniale
aneurysmata. Die elementen wijzen
erop dat er een correlatie bestaat tussen
het fenotype en het genotype bij de
groep aandoeningen die te wijten zijn
aan afwijkingen van COL4A1.
Conclusie
Aandoeningen die veroorzaakt worden
door mutaties van het COL4A1-gen, vor-
men een nieuwe groep van `basalemem-
braanziekten'. Die kunnen systemische
afwijkingen veroorzaken of beperkt blij-
ven tot de hersenen. COL4A1 blijkt een
rol te spelen bij aandoeningen van de
kleine bloedvaten en vooral bij hersen-
bloedingen, maar ook bij aantasting van
de grote arteriën met intracraniale aneu-
rysmata.
Gezien de uiteenlopende fenotypische
expressie, is het moeilijk de frequentie
van deze aandoeningen te bepalen. Er
zijn nog veel vragen over de ernst van
ziekten die het gevolg zijn van COL4A1.
Zelfs binnen eenzelfde familie kunnen
er soms dramatische en ook goedaardige
gevallen zijn. Bij familiale vormen van
porencefalie door afwijkingen van COL-
4A1, spelen omgevingsfactoren en met
name traumata een belangrijke rol bij
het risico op hersenbloeding. Daar moet
rekening mee worden gehouden bij de
behandeling van deze patiënten (keizer-
snede om een bloeding bij de pasgebo-
rene te voorkomen, geen risicosporten
en geen anticoagulantia).
Dank voor de beelden: aan dr. Emmanuelle Plaisier (Nefrologie,
Hôpital Tenon, Parijs) en dr. Katayoun Vahedi (Neurologie, Hôpi-
tal Lariboisière, Parijs).
Referenties
1.
Mayne R. Collagenous proteins of blood vessels. Arteri-
osclerosis 1986;6:585-93.
2.
Shekhonin BV, Domogatsky SP, Muzykantov VR, et al.
Distribution of type I, III, IV and V collagen in normal
and atherosclerotic human arterial wall: immunomor-
phological characteristics. Coll Relat Res 1985;5:355-
68.
3.
Urabe N, Naito I, Saito K, et al. Basement membrane
type IV collagen molecules in the choroids plexus, pia
mater and capillaries in the mouse brain. Arch Histol
Cytol 2002;65:133-43.
4.
Poschl E, Schlotzer-Schrehardt U, Brachvogel B, et al.
Collagen IV is essential for basement membrane stability
but dispensable for initiation of its assembly during early
development. Development 2004;131:1619-28.
5.
Gould DB, Phalan FC, Breedveld GJ, et al. Mutations in
Col4a1 cause perinatal cerebral hemorrhage and poren-
cephaly. Science 2005;308:1167-71.
6.
Gould DB, Phalan FC, van Mil SE, et al. Role of COL4A1
in small-vessel disease and hemorrhagic stroke. N Engl J
Med 2006;354:1489-96.
7.
Van Agtmael T, Schötzer-Schrehardt U, McKie L, et al.
Dominant mutations of COL4A1 result in basement
membrane defects which lead to anterior segment dys-
genesis and glomerulopathy. Hum Mol Genet
2005;14:3161-8.
8.
Gould DB, Marchant JK, Savinova OV, et al. COL4A1
mutation causes endoplasmic reticulum stress and gene-
tically modifiable ocular dysgenesis. Hum Mol Genet
2007;16:798-807.
9.
Mancini GMS, De Coo IFM, Lequin MH, Arts WF. Here-
ditary porencephaly: clinical and MRI findings in two
Dutch families. Eur J Paediatr Neurol 2004;8:45-54.
10.
Aguglia U, Gambardella A, Breedveld GJ, et al. Sugges-
tive evidence for linkage to chromosome 13qter for au-
tosomal dominant type 1 porencephaly. Neurology
2004;62:1613-5.
11.
Breedveld G, de Coo RF, Lequin MH, et al. Novel muta-
tions in three families confirm a major role of COL4A1
in hereditary porencephaly. J Med Genet 2006;43:490-
5.
12.
Van der Knaap MS, Smit LM, Barkhof F, et al. Neonatal
porencephaly and adult stroke related to mutations in
collagen IV A1. Ann Neurol 2006;59:504-11.
13.
De Vries LS, Koopman C, Groenendaal F, et al. COL4A1
mutation in two preterm siblings with antenatal onset of
parenchymal hemorrhage. Ann Neurol 2009;65:12-8.
14.
Vahedi K, Massin P, Guichard JP, et al. Hereditary infan-
tile hemiparesis, retinal arteriolar tortuosity, and leu-
koencephalopathy. Neurology 2003;60:57-63.
15.
Vahedi K, Boukobza M, Massin P, et al. Clinical and
brain MRI follow-up study of a family with COL4A1 mu-
tation. Neurology 2007;69:1564-8.
16.
Vahedi K, Kubis N, Boukobza M, et al. COL4A1 Muta-
tion in a patient with sporadic, recurrent intracerebral
hemorrhage. Stroke 2007;38:1461-4.
17.
Sibon I, Coupry I, Menegon P, et al. COL4A1 mutation
in Axenfled-Rieger anomaly with leukoencephalopathy
and stroke. Ann Neurol 2007;62:177-84.
18.
Shah S, Kumar Y, McLean B, et al. A dominant inherited
mutation in collagene IV A1 (COL4A1) causing child-
hood onset stroke without porencephaly. Eur J Paediatr
Neurol 2009. [In press].
19.
Plaisier E, Alamowitch S, Gribouval O, et al. Autoso-
mal-dominant familial hematuria with retinal arteriolar
tortuosity and contractures: a novel syndrome. Kidney
Int 2005;67:2354-60.
20.
Plaisier E, Gribouval O, Alamowitch S, et al. COL4A1
Mutations and Hereditary Angiopathy with Nephropa-
thy, Aneurysm and Cramps (HANAC) Syndrome. N Engl
J Med 2007;357:2687-95.
21.
Alamowitch S, Plaisier E, Favrole P, et al. Cerebrovascu-
lar disease to COL4A1 mutations in HANAC syndrome.
Neurology 2009. [In press].
22.
Ruigrok YM, Rinkel GJ, Wijmenga C. Genetics of intra-
cranial aneurysms. Lancet Neurol 2005;4:179-89.