160
D E L < R Y U M
B
EL
Deliryum, birçok farkl> isme sahip olan (ensefalopati, akut beyin sendromu, akut
beyin yetmezli¤i, toksik psikoz, vb) ve birçok t>bbi durumla beraber s>k görülen bir
sendromdur. Klinik olarak flu bulgularla görülür;
Odaklanma ve dikkat eksikli¤ine ba¤l> olarak ortaya ç>kan bilinç bozulmas>
Bellek zay>fl>¤>, dil bozuklu¤u, oryantasyon bozuklu¤u, düflünme bozuklu¤u ile
birlikte giden global biliflsel bozulma.
Alg>sal anormallikler (
Duygusal de¤ifliklikler (duygudurum de¤ifliklikleri, duygusal istikrars>zl>k ve
anksiyete).
S>kl>kla diurnal ritim bozuklu¤u ile giden uyku bozuklu¤u;
De¤ifliklikler (gün, saat) akut gerçekleflir ve belirtiler (örn. sundowning) genellik-
le geceleri daha kötüdür. Klinik seyir, uyan>kl>k ve oryantasyon bozuklu¤u aras>nda
s>kl>kla dalgalanma gösterir ve bu durum da tan>y> güçlefltirir.
Deliryumun birkaç alt tipi vard>r.
Hipoaktif/hipoalert; Psikomotor yavafllama, letarji ve uyan>kl>¤>n azalmas>
Hiperaktif/hiperalert; Hiperaktivite, ajitasyon.
Karma; Hiperaktif ve hipoaktif aktivite her ikisi de mevcut.
Normal; Psikomotor retardasyon yok, ajitasyon görülür.
M
UAYENE
Fizik muayene ile deliryumun alt>ndaki neden bulunmaya çal>fl>l>r.
Vital bulgular: kan bas>nc>, kalp h>z>, s>cakl>k, solunum h>z>
Nöro: mental durum, Mini-mental durum testi (MMSE), kranial sinirler, üst ve alt
motor anormallikleri, duyusal bulgular, ilkel refleksler, yürüyüfl, serebellar disfonksi-
yon.
Bafl ve boyun: Travma bulgusu ara, iflitme veya görme bozuklu¤u ve papilla ödemin
araflt>r>lmas>, nöbet için dil laserasyonun incelenmesi, karotis üfürümü, tyromegali
ve ense sertli¤i bulgusu.
67 yafl>ndaki bir erkek bilinç de¤iflikli¤i nedeniyle acil serviste (AS) görüldü.
Hasta ambulansla gelmiflti ve özgeçmifli bilinmiyordu. Tan>da hangi
laboratuar testlerini istersiniz? T>bbi geçmiflinin bilinmemesinden dolay> birçok
testler gereklidir: Tüm metabolik panel, tam kan say>m> (CBC), toksikoloji taramas>,
tiroid uyar>c> hormon (TSH), B
12
vitamini, folat, gö¤üs röntgeni, plazma h>z> (RPR)
bilgisayarl> tomografi (BT) ve elektrokardiyogram (EKG) gibi. Hastan>n durumu
bozulur ya da önceki testler deliryum nedenini ayd>nlatmak için baflar>s>z olursa, EEG,
arteryel kan gaz> (ABG), kardiyak enzimler, lombar ponksiyon gibi di¤er testlerde
istenebilir.
Bir genç, yerde yatarken bulunduktan sonra bilinç de¤iflikli¤i nedeniyle acil
servise getirildi. Muayenenizde, hastan>n a¤z>ndan kan geldi¤ini ve idrar>n>
üzerine yapt>¤>n> buldunuz. Hastan>n bilincinde ki bu de¤iflikli¤e yol açan en
önemli nedenin ne oldu¤unu düflünürsünüz? Hasta bir nöbet geçirme nedeniyle
deliryum yaflam>flt>r. Bununla ilgili kan>tlar ise, hastan>n post iktal dönemdeki bilinç
de¤iflikli¤i ile beraber, dilindeki laserasyon ve idrar kaç>rmas>d>r.
PS
DEL
Deliryum akut bilinç
de¤iflikli¤i ile
nitelendirilen bir
durumdur.
MMSE, biliflsel ifllev
bozuklu¤unu tespit
etmede ve
deliryumun seyrini
takip etmede iyi bir
yoldur.