Birincil psikozlar, duygudurum episodlar> ya da bir maddenin etkisi veya ayr> fizyolo-
jik bir duruma ba¤l> olmayan psikozlard>r. Etiyolojiden ba¤>ms>z olarak psikotik bo-
zukluklar>n tümü afla¤>daki psikoz tiplerinden biri ya da daha fazlas>n> içerir: (1) ha-
lüsinasyonlar, (2) paranoya veya hezeyanlar, (3) dezorganize düflünme ya da konuflma
ve/veya (4) dezorganize ya da katatonik davran>fl.
(istisna: koku ve dokunma halüsinasyonlar>n>n s>kl>kla bulundu¤u hezeyanl>
bozukluk) her tür duyu biçimine ait olabilirler görme, iflitme, dokunma, tat,
koku-. Dokunma, tat ya da koku halüsinasyonlar>, nörolojik bir duruma ikincil
olan psikozlarda daha s>kt>r. Hezeyanl> bozuklukta koku ve dokunma halüsi-
nasyonlar> s>kl>kla mevcuttur. Uykuya dalarken ya da uykudan uyan>rken olan
halüsinasyonlar yayg>nd>r ve s>k olmad>klar> ya da ifllevselli¤i olumsuz etkileme-
dikleri sürece klinik aç>dan anlaml> psikotik belirtiler olarak kabul edilmezler.
Benzer flekilde ilüzyonlar (yani gerçek uyaranlar>n duyusal olarak yanl>fl alg>lan-
mas>) da s>k olmad>klar> ya da ifllevselli¤i olumsuz etkilemedikleri sürece genel-
likle psikotik belirtiler olarak kabul edilmezler.
tehdide (örn: özellikle tehlikeli bir mahallede yaflamaya yan>t olarak) dair afl>r>
korku genellikle bir psikotik belirti olarak kabul edilmez. Hezeyanlar tersine
kan>tlar>n varl>¤> durumunda bile >srarc> olan ve belli bir dinin ya da alt kültü-
rün üyeleri taraf>ndan paylafl>lmayan sabit yanl>fl inançlard>r. Birincil psikozun
hezeyanlar> s>kl>kla bizar ya da paranoid olur.
Kendini s>kl>kla bir te¤etsel düflünce süreci ya da konuflma veya yazma ile uy-
gun konu üzerinde kalamama fleklinde belli eder. Çok a¤>r durumlarda, dezor-
ganizasyonu olan kifliler dil ve anlam aras>ndaki tüm ba¤lant>y> yitirir, yeni ke-
limeler icat eder ("neolojizmler") ya da dil bilgisinin temel kurallar>n> dahi ihlal
eder ("kelime salatas>").
ler ya da hareketlerle gösterir ve afl>r> da¤>n>k giyimi veya yaflam ortam> olanlar-
da görülebilir. Katatoni postürün kat>l>¤> ile s>k hareket etmemenin birlikte gö-
rülmesidir. Çok a¤>r olgularda bu durum baflkalar>n>n hastan>n kollar>n> ve ba-
caklar>n> "hareket ettirebilmesi" ve vücudun daha sonra o pozisyonda "tutulma-
s>" fleklindeki balmumu esnekli¤i olarak tan>mlan>r.
psikotik belirtilerin her yeni ortaya ç>kma durumu dikkatli ve ayr>nt>l> bir t>bbi in-
celeme gerektirir.
rülüyorsa önerilir.