BÖLÜM 20 Epilepsi ve Kognitif Bozukluk Dr. İrem Fatma Uludağ, Dr. Burhanettin Uludağ EPİLEPSİ VE KOGNİTİF BOZUKLUK ORTAK BİR ETİYOLOJİNİN SONUCU OLAN KOGNİTİF BOZUKLUK VE EPİLEPSİ LOKALİZASYONLA İLİŞKİLİ EPİLEPSİLER Temporal Lob Epilepsisi Frontal Lob Epilepsisi Rasmussen Sendromu İdiyopatik Jeneralize Epilepsiler NÖBETLERİN NEDEN OLDUĞU AKKİZ KOGNİTİF BOZUKLUK Geçici Epileptik Amnezi EPİLEPTİK AFAZİ, İKTAL KONUŞMA ARRESTİ ANTİEPİLEPTİK SAĞALTIMIN NEDEN OLDUĞU KOGNİTİF BOZUKLUK EPİLEPSİDE KOGNİTİF SORUNLARIN SAĞALTIMI Kronik epilepsi hastalarında pek çok beyin işlevinin etkilenmesi gibi özellikle karmaşık uyum yeteneklerinde kapasitelerinin altında bilişsel işlev bozukluğu azımsanamıyacak ölçüde görülebilmektedir. Epilepsi hastalarında günümüzde kullanılan demans tanımına uyan bellek bozuklukları olduğuna dair görüşler ilk defa on yedinci yüzyılda ortaya atılmış ve sonraki yıllarda da farklı yazarlarca desteklenmiştir. Epilepsi sağaltımı için yapılan anterior temporal lobektomi sonrası amnezi gelişen olgular bu konuda önemli klinik bilgilere ulaşılmasını sağlamıştır. Antiepileptik ilaçlar kognitif fonksiyonları, bellek süreçlerini etkiliyebilmektedir. Modern antiepileptik ilaçların kullanımı daha olumlu sonuçlara olanak verse de “epileptik demans” veya daha uygun olan terim ile “epilepsi hastalarında demans” kognitif bozukluk epilepsi sağaltımında endişe kaynağı olmaya devam etmektedir. Epilepsi sendromlarının etiyoloji, patoloji ve lokalizasyon bakımından heterojenliği nedeniyle belli bir kognitif yıkım profilinden söz etmek mümkün değildir ancak bazı epilepsi sendromlarında sık görülen özel kognitif durum değişiklikleri tanımlanabilir. EPİLEPSİ VE KOGNİTİF BOZUKLUK Epilepsi ve kognitif bozukluk arasındaki ilişki üç başlıkta incelenebilir: 1-Epilepsi ve kognitif bozukluk ortak bir etiyolojinin sonucu olabilir, 2-Nöbetler kognitif yıkıma neden olabilir, 3-Antiepileptik ilaç tedavisi kognitif bozulmaya neden olabilir. Kognitif bozukluk görülen bir epilepsi hastasında sıklıkla bu 3 faktörden yalnız biri sorumlu değildir. Belli lokalizasyonlardaki serebral bozuklukların daha inatçı epileptik nöbetlere ve bu nedenle daha yoğun antiepileptik ilaç kullanımına neden olacağı düşünülürse bu üç madde birbirinden tamamen bağımsız da değildir. Ortak Bir Etiyolojinin Sonucu Olan Kognitif Bozukluk ve Epilepsi Bazı serebral bozukluklarda kognitif bozukluk ve epilepsi bir arada bulunur. Böylesi durumlarda kognitif bozukluk epilepsiden daha önce başlayabilmektedir. Semptomatik epilepsilerin etiyolojisinde yer alabilen serebrovasküler olaylar, beyin tümörleri, enfeksiyöz ve demiyelinizan hastalıklar 529