176 Klinik Nöropsikoloji ve Nöropsikiyatrik Hastalıklar Bellek, bir organizmanın; daha önce karşılaştığı bir olay ya da deneyimin kaydedildiği, depolandığı, alıkonulduğu ve geri çağrıldığı sistemler kompleksini kapsar. Bununla birlikte, insanların genel olarak “bellek”diye adlandırdıkları mental aktiviteler, organik olarak sağlam olan insanlarda, mükemmel derecede korrele düzeylerden daha az işlev yapan, daha çok fonksiyonları da içerir. Belirli emosyonel bozukluklar, patolojik beyin hasarı ve yaşlanma sürecine eşlik eden mental etkinlikteki azalmanın sık görülen paterni, bu farklı fonksiyonlar arasındaki zararsız uyumsuzlukları abartma eğilimindedir. “Bellek fonksiyonları”nın hasarlanma düzeyindeki değişkenlikler ve bunların paternleri, anatomik ve fonksiyonel ayrımlarına işaret eder. Birbirinden farklı mental aktiviteleri tanımlamak için aynı kelimenin kullanılması, konfüzyon yaratabilir. Öğrenme yetenekleri bzoulmuş olan çoğu hastalar, iyi bir “bellek”leri olduğunu iddia ederler, çünkü anılar son derece canlıdır ve kolayca geri çağrılabilirler. Bellek sorunları olan başka hastaların, aslında, öğrenme ve hatırlamayı zorlaştıran ama, bu bellek fonksiyonlarından ayırt edilemeyen, dikkat ya da mental izleme bozuklukları vardır. Hafif diffüz beyin hasarı olan hastalar genellikle “kısa süreli bellek”de bir sorun bildirirler. Yeterli bir muayene, sorunun, saatler, günler ya da haftalar önce meydana gelmiş olan olayları kapsadığı için, ne “kısa sürelidir”, ne de, bilginin kayıt ve depolaması sağlam olduğu için, “bellek” dir. Daha çok, mental işleme yavaşladığından ve dikkat kapasitesi azalmış olduğundan, bu hastalar basitçe normal insanlar kadar fazla bilgiyi; örneğin, başka bir şeyle ilgilenirken, uzun bir cümlenin sonu ya da çevrede olup biten olaylar gibi durumları kayıt edemezler. Bu yüzden bellek bozuklukları ile ilgili sorular, çalışılan spesifik fonksiyon bozukluklarının terimlerine uymalıdır. Bu fonksiyonla arasındaki terminolojik ayrımların sürdürülmesi, klinisyenin hastaları değerlendirmesi ve bulguları kavramlaştırması sırasında bu farklılıkları akılda tutmasına yardımcı olacaktır. Burada, en azından literatürde gösterildiği kadar çok bellek testi açıklanacaktır. Bu bölüm, en fazla kullanılan testleri ve araştırmalar veya klinik çalışmalar için potansiyel değeri olan ya da formatı ileri incelemeye değer bulunan birkaç özel testi kapsamaktadır. BELLEK İŞLEVLERİ Bir bellek muayenesi, en azından, anlık elde tutma aralığını; interferensle birlikte çok kısa süreli elde tutmayı; yakın bellek alanındaki öğrenmeyi, öğrenme kapasitesini, ve yeni öğrenilen materyalin nasıl elde tutulacağını; ve hem yeni öğrenilmiş hem de uzun süre depolanmış bilginin (örneğin, uzak bellek) geri çağırmanın etkinliğini içermelidir. İdeal olarak, bu farklı bellek fonksiyonları, sistematik olarak, hem hatırlama hem de tanıma teknikleri kullanılarak, major reseptif ve ekspresif modaliteler bağlamında gözden geçirilmelidirler. Bellek sorunları belli başlı ya da ender olarak ortaya çıkmadığı zaman; zamanın pratik olarak kullanılması, hastanın kooperasyonu ve yorgunluk için, mükemmelikten vazgeçilebilir. Erişkinlerin çoğu için, bir WIS bataryası, bellek fonksiyonlarını test etmek için iyi bir uygulamadır. Bu direkt olarak; 1- anlık sözel elde tutma süresini (ileri doğru sayı dizisi) ve 2- sözel formda depolanan uzak belleğin (bilgi) alanını test eder. Daha uzun olan Aritmetik ve Anlama soruları da muayene eden kişiye, rastlantısal bilgi sağlar. Bu bilgiler; 3-anlamlı materyal için anlık sözel sürenin stabilitesi ve süresidir. Mental durum muayenesi, WIS verileri ile; 4- kişisel uzak belleği (örneğin, epizodik) içeren itemleri birleştirir. 5- sözel bir retansiyon testi, deneğin, söylenen; “zırhlı, kaldırım, mandalina” ya da “Ankara, İstanbul, İzmir ve Adana” gibi üç ya da dört itemi, arada yapılan beş dakikalık bir görüşme sonrasında hatırlamasını gerektirir. 6- bağımsız yaşam için gereken minimal düzeyde, süregiden yaşantıların retansiyonunu değerlendirmek için kişisel oryantasyon soruları. 7Kompleks Şekil Testi, Wechsler’in Görsel Kopyalama ya da Wepman’ın Bender -Gestalt uygulaması gibi bir konfigüral hatırlama ve retansiyon testi. 8- Öğrenme ve anlamlı sözel materyalin retansiyonunu muayene için bir hatırlama paragrafı, 9- Rey’in İşitsel Sözel Öğrenme Testi ya da Kaliforniya Sözel Öğrenme Testi gibi bir öğrenme eğrisi veren ve tanıma denemesi içeren öğrenme yeteneğinin bir testidir. Böylece, belleğin major boyut ve modaliteleri gözden geçirilmiş olur.