344 Klinik Nöropsikoloji ve Nöropsikiyatrik Hastalıklar çizim’dir. Kopyalama ve çizim birbirleri ile bağlantılı olarak etkilenebilmektedir. Çizim yeteneği kötü olan birçok kişinin, kopyalama yeteneği de bozulabilmektedir (Messerli et al., 1979). Çizim testleri algı, bilişsel yetenekler ve motor işlev bozukluklarını değerlendirmede kullanılabilmektedir (Lezak, 2012). Yaşın ilerlemesi ile birlikte çizim ve kopyalama yetenekleri, şeklin yapısı ve detaylandırma bozulabilmektedir (Ska et al., 1986). Çizim ve kopyalamada görsel algının ve görme bozukluklarının dikkate alınması gereklidir (Beaumont, 1997) Çizim yapılırken kullanılan elin becerisi de çizimdeki performansın kalitesi ile ilgili olabilmektedir (Semenza, 1978). Tek taraflı ihmali olan hastalar, lezyon yerinin karşı tarafındaki şeklin detaylarını eksik çizerler. Gür ve ark. lezyon tarafı ile aynı olan sayfa tarafında çizimde bozukluk gözlemişlerdir (Gur 1977). Gasparinni ve arkadaşları sol hemisfer lezyonu olan hastalarda, sayfanın sol üst ¼ kısmında küçük bir bölümün kullanılabildiğini, buna karşılık sağ hemisfer lezyonu olan hastaların sayfanın tamamını kullanabildiklerini belirtmişlerdir (Gasparinni, 1980). Genellikle, sağ hemisfer lezyonu olan hastalarda, sol taraf lezyonu olan hastalara göre serbest çizim ve kopyalama çizimleri daha büyük olma eğilimindedir (Larrabe et al., 1983). KOPYALAMA Bender-Gestalt Testi Dünyada ve ülkemizde yaygın olarak kullanılan, görsel-motor birleştirme becerisini değerlendiren, çabuk ve kolay uygulanabilir bir testtir (Bender, 1938; Hutt, 1985; Piotrowski et al., 1989). Görselmotor birleştirme becerisi, görsel olarak algılanan bir nesnenin motor çıktıya dönüştürülmesidir. Genel olarak görsel-motor birleştirme, görsel olarak sunulan bir şeklin kopyalanması ya da şeklin 3 boyutlu olarak yapılandırılması yoluyla değerlendirilir. Bunun için görsel algı, psikomotor hız ve el-göz koordinasyonu gereklidir (Weil et al., 1994). Birçok farklı bilişsel beceriyi değerlendirebildiği için, görsel-motor birleştirme becerisi nöropsikolojik değerlendirmede çok önemlidir (Schultz et al., 1998). Bender Gestalt (BG) şekilleri, Wertheimer tarafından gestalt psikolojisini algılamaya ilişkin prensipleri göstermek üzere geliştirilmiştir. Bender 1938’de bu şekilleri uyarlayarak görsel motor algılamayı ölçen Bender-Gestalt testini geliştirmiştir (Bender, 1938). Bender Gestalt Testi başlangıçta beyin hasarını ve duygusal sorunu ortaya çıkarmada kullanılmıştır (Palmer, 1983). Ancak BG testi, görsel motor gelişim ve bununla ilişkili olarak bellek, zaman ve yer kavramı, organizasyon yeteneğini değerlendiren geniş kapsamlı bir testtir. Testin ölçtüğü bu özelliklerin zekanın da birer fonksiyonu olduğu düşünülmekte ve BG testi zeka testi olarak da kullanılabilmektedir. Ayrıca, bu testten algısal bozukluklar ve organik beyin hasarının belirlenmesinde ve çok sayıda psikopatoloji türünün tanısında da sıklıkla yararlanılmaktadır (Murphy et al., 1994). Yalın ve Somer tarafından Türkçe standardizasyonu, Bender-Gestalt Görsel Motor Algılama Testi olarak yapılmıştır (Somer, 1988; Yalın, 1980). Koppitz, testin çocuklar üzerinde kullanımını geliştirmiştir (Koppitz, 1963). BG testi her birinde geometrik şekil bulunan 9 karttan oluşmaktadır. İlk kart A olarak adlandırılmış diğer kartlar ise 1’den 8’e kadar numaralandırılmıştır. Uygulama sırasında Bender kartları hastalara gösterilerek: “Burada 9 tane kopya etmeni istediğim şekil var. Bunları size sıra ile göstereceğim. İşte birincisi, şimdi bunu gördüğün gibi çiz” şeklinde açıklama sözlü olarak yapılır. Testin tamamlanabilmesi için çoğunlukla bu kadar bilgi yeterli olabilmektedir. Test yapılırken silmelerine izin verilebilinir. Uygulayıcı, kişilerden gösterilen şekillere önce bakıp, sonra çizmesini ister. Kişi birinci çizimi bitirdikten sonra diğerleri sıra ile gösterilir. Hastalar gösterilen kartı ya da kopyalama yaptıkları kağıdı çizmeye başlamadan önce çevirmemelidirler. Kullanılan kağıtların boş bırakılmaması ve kısıtlı alanda daha planlı bir şekilde çalışabilmeleri için kişilere ilk kağıdı tamamen doldurduktan sonra ikinci kağıda geçmeleri söylenilebilir. Testde zaman sınırlaması yoktur. Toplam süre 5-10 dakika arasında değişebilmektedir (Lezak, 2012).