BÖLÜM 3 Klinik Nöropsikolojide Temel Kavramlar Dr. Pınar Uysal, Dr. Başar Bilgiç NÖROPSİKOLOJİ TARİHİ BEYİN VE DAVRANIŞ İLİŞKİSİ TARİHÇESİNE BAKIŞ KOGNİTİF İŞLEVLER DİKKAT DİL VE AFAZİLER YÖNETİCİ İŞLEVLER VE SOSYAL DAVRANIŞ GÖRSEL-MEKANSAL İŞLEVLER Görsel Algı Görsel Dikkatsizlik Görsel Tarama Renk Algısı Görsel Tanıma Görsel Organizasyon Görsel Yapılandırma BELLEK Anneziler Amnezi Sendromları Global Amneziler Bağlantısızlık (Diskoneksiyon) Amnezileri Geçici Global Amnezi Paramneziler AMNEZİLER NÖROPSİKOLOJİ TARİHİ Nöropsikoloji alanı, psikolojiye kıyasla çok daha genç bir bilim dalıdır. Psikoloji alanının ilk işaretleri 19.yüzyılın son çeyreğinde gelmiştir. Wilhelm Wundt Aralık 1879’da Almanya’nın Leipzig şehrinde dünyanın ilk psikoloji laboratuvarını kurmuştur (Bringmann, Brigmann ve Ungerer, 1980). Klinik psikolojinin ilk hareketleri ise ancak 1900’lü yılların erken dönemlerinde başlamıştır. Özellikle dünya savaşlarından sonra hastalarda kafa travmaları sonrasında bir takım davranış bozukluklarının olduğu görülmüş ve psikologlara bir takım sorular gelmeye başlamıştır. Bu sorulara cevap verebilmek için psikologlar bir takım testler geliştirmeye başlamış ve klinik nöropsikolojinin ayrı bir alanı olarak nöropsikoloji doğmaya başlamıştır. Nöropsikoloji terimi ilk kez 1913 yılında kullanılmış ve 1940’larda II. Dünya savaşından sonra oluşan talepler doğrultusunda spesifik bir anlam kazanmıştır. Amerika’da geliştirilen testlerin istatistiki sonuçlarına göre niceliksel değerlendirmeler yapılırken aynı zamanda Rusya’da Alexander Romanovich Luria nöropsikoloji okulunu kurmuştur. Onun öncülüğünde sadece istatistiki sonuçlara göre değil daha bireysel kişiye özel niteliksel yöntemler gelişmeye başlamıştır. Tüm bu gelişmelerden sonra 1980 yılında APA (Amerikan Psikiyatri Derneği) Klinik Nöropsikolojiyi ayrı bir alan olarak ayırmış ve 1987’de yetki alanlarını tanımlamıştır. Muriel Lezak’ın 1985 yılında yayınlanan “Neuropsychological Assessment” kitabı, nöropsikolojik değerlendirme tarihinde dönüm noktası olmuştur (Jurado ve Pueyo 2012). Bugün nöropsikolojik değerlendirme yapılırken niteliksel ve niceliksel yöntemler bir arada kullanılarak kişinin bilişsel işlevleri değerlendirilmektedir. Sayısal değerler ve gözlemlere dayanarak raporlar yazılmaktadır. 57