488 Klinik Nöropsikoloji ve Nöropsikiyatrik Hastalıklar nerasyonlar için klinik ve nöropatolojik tanı kriterleri önerilmiş (Gregory ve Hodges, 1993; Brun et al., 1994; Neary et al., 1998; McKhann et al., 2001); ancak bu kriterlerin tümünün geçerlilik ya da güvenilirliği değerlendirilmemiştir (Miller et al., 1997). Bundan başka, birçok FTD olgusunun aynı zaman da Alzheimer hastalığı (AH) tanı kriterlerini de karşıladığı öne sürülmüştür (Varma et al.,1999). Alzheimer hastalığı kriterlerinin duyarlılığının yüksek, ancak spesifitesinin düşük olduğu; bu nedenle diğer demansların yanlış olarak AH tanısı alabileceği bilinmektedir. Böylece, FTLD olgularının yanlış tanı alabilmeleri nedeniyle, insidans ve prevalans daha düşük olarak saptanmış olabilir. Frontotemporal lobar dejenerasyonların bildirilen prevalans oranları yaklaşık 15/100 000’dir (Ratnavalli et al., 2002; Rosso et al., 2003). Primer olarak davranışal (frontal) ya da linguistik (temporal) bozulmayla seyreden klinik fenotiplerin yanında, nöropsikolojik bulgular FTD’ın AH’ndan ayrımında yardımcı olabilir (Hodges et al., 1999; Bozeat et al., 2000; Perry ve Hodges, 2000). Nöropsikolojik işlevleri yatak başında değerlendiren bir test olan Addenbrooke Kognitif Değerlendirme testindeki alt puanların bu hastalıkların ayrımını kolaylaştırdığı öne sürülmüştür (Mathuranath et al., 2000). Stereotipik davranışlar, yeme alışkanlıklarındaki değişiklikler, dizinhibisyon ve sosyal farkındalığın azalması gibi nöropsikiyatrik özellikler de FTD’ın AH’ndan ayrımını sağlayabilir (Bozeat et al., 2000; Bathgate et al., 2001). Diğer incelemeler de tanıya yardımcı olabilir. Yapısal beyin görüntüleme yöntemleri (BT, MRG) sıklıkla asimetrik olan fokal frontal ve/veya temporal atrofiyi gösterebilirken; fonksiyonel nörogörüntüleme incelemeleri (SPECT, PET) frontotemporal hipoperfüzyonu ya da hipometabolizmayı gösterebilir. EEG’nin AH’ndaki bulguların aksine, klinik olarak belirgin demansa rağmen normal olduğu belirtilmiştir (Neary et al., 1998). Ancak, yakın zamanda yapılan bir çalışmada EEG anormalliklerinin gerçekte FTLD hastalarının %60’ından fazlasında bulunduğu ve demans şiddetiyle birlikte arttığı öne sürülmüştür (Chan et al., 2004). Genel olarak kabul edilen bir adlandırma ve sınıflandırma henüz bulunmamasına karşın, FTLDlar arasındaki belki de en önemli ayrım, tau proteini için immünpozitif olan inklüzyonlar ve tau inklüzyonunun olmadığı, ancak, ubiquitin immünpozitif inklüzyonlar (FTLD-U) ile karakterize nöropatolojik görünümlerdir (Hodges et al., 2004; Cairns, 2006). İlk gurubun içerisinde gerçek Pick hastalığı (European Concerted Action on Pick’s (EAPCD) Consortium, 1998) ve tau genindeki mutasyonlara eşlik eden, kromozom 17 ile ilişkili frontotemporal demans ve parkinsonizm (FTDP-17) vardır. FTLD-U gurubu bazı sporadik FTLD olgularını, motor nöron hastalığının klinik bulgularına eşlik eden ya da etmeyen FTD olgularını (sırasıyla, FTLD- MNH ve motor nöron hastalığı inklüzyon demansı-MNHİD) ve pür hipokampal skleroz, inklüzyon cisimcikli miyopati ve Paget hastalığına eşlik eden FTD gibi ender antiteleri içerir. Bazı olgular ne tau ne de ubiquitin patolojisini içerirler ve “ayırt edici histolojik özelliği olmayan demans” olarak adlandırılırlar (Knopman et al., 1990). Kortikobazal dejenerasyon ve progresif supranükleer palsi de tau inklüzyonlu FTLDlar başlığı altında sınıflandırılabilir (Kertesz ve Munoz, 1998; Hodges et al., 2004; Cairns, 2006). Nörogenetik çalışmalar da FTLD’ların heterojenitelerini doğrulamaktadır. FTDP-17 tau ya da progranulin genlerinin mutasyonlarıyla ilişkili olabilir. FTDP-17’nin yanında, kromozom 3 ya da 9 ile ilişkili ailesel FTLD’lar da tanımlanmıştır. Danimarkalı ilk ailede multiveziküler cisim proteini 2B geninde (CHMP2B: Skibinski et al., 2005), FTLD ve motor nöron hastalığı bulunan ikinci ailede ise dinaktin geninde (Munch et al., 2005) mutasyonlar bulunmuştur. Kaynaklar Bathgade D, Snowden JS, Varma A, et al. Behaviour in frontotemporal dementia, Alzheimer’s disease and vascular dementia. Acta Neurol Scand 2001;103:367-378 Bozeat S, Gregory CA, Ralph MA, Hodges JR. Which neuropsychiatric and behavioural features distinguish frontal and temporal variants of frontotemporal dementia from Alzheimer’s disease? J Neurol Neurosurg Psychiatry 2000;69:178-186 Brown J, Ashworth A, Gydesen S, et al. Familial non-specific dementia maps to chromosome 3. Hum Mol Genet 1995;4:1625-1628