Sadece hasar görmüfl DNA de¤il hasar görmüfl hücresel or-
ganeller de hücre yaflland>kça birikir. Bu durum k>smen anor-
mal ve istenmeyen intraselüler proteinlerin eliminasyonuna
hizmet eden bir proteolitik makine olan proteazom fonksiyo-
nun azalmas>n>n sonucu olabilir.
92
Sonuç olarak aç>kça görülüyor ki bu bölümde tan>mlanm>fl
çeflitli tip hücresel bozukluklar ve adaptasyonlar, hücre boyu-
tu, büyüme ve fonksiyondaki adaptasyonlardan; geri dönüfllü
ve geri dönüflsüz akut hücre zedelenmesine; apoptoz ile tem-
sil edilen düzenlenmifl hücre ölümü tipine; hücre organellerin-
deki patolojik de¤iflikliklere ve pigmentasyonlar gibi daha ha-
fif intraselüler birikim flekillerine kadar çok genifl bir spektru-
mu kapsar. Bu kitapta bafltan sona bütün bu de¤iflikliklere gön-
dermeler yap>lm>flt>r, çünkü bütün organ zedelenmesi ve so-
nuçta ortaya ç>kan klinik hastal>klar hücre yap>s> ve fonksiyon-
larndaki bozukluklardan kaynaklanmaktad>r.
KAYNAKLAR
KISIM I
Genel Patoloji
44
fiEKHücrelerin replikasyona ba¤l> y>pranmas>nda telomer ve telomerazlar>n rolü. A, Telomeraz RNA kal>b>na ba¤l> olarak DNA sentez-
ler. Burada kromozomun ucundaki bir zincire nükleotidler eklenir. Arkadan gelen zincir muhtemelen DNA polimeraz
taraf>ndan tamamla-
n>r. Telomerazdaki RNA dizisi farkl> türlerde farkl>l>klar gösterir (Alberts BR, et al: Mole alan Biology of the cell, 2002, Garland Science, New
York'dan de¤ifltirilerek al>nm>flt>r). B, Telomer-telomeraz hipotezi ve ço¤alma kapasitesi. Telomer uzunlu¤u hücre bölünmesi say>s> ile ters oran-
t>l>d>r. Normal somatik hücrelerde telomeraz aktivitesi yoktur ve hücre büyümesi durana veya y>pranma oluflana dek telomerler giderek k>sa-
l>r. Germ hücreleri ve kök hücreler aktif telomeraz içerirler, fakat sadece germ hücreleri telomer uzunlu¤unu tamamlayacak yeterli düzeyde
enzim içerirler. Kanser hücrelerindeki telomeraz aktivasyonu, normal somatik hücrelerdeki ço¤alma kapasitesini s>n>rlayan telomerik saati inak-
tive eder (Holt SE, et al. Refining the telomer- telomerase hypothesis of aging and cancer. Nature Biotech 14:836, 1996. Copyright 1996,
Macmillan Magazines Limited'in izniyle modifiye edilmifl ve yeniden çizilmifltir).
Parental zincir
Yeni sentezlenen (geriden gelen) zincir
Telomeraz>n
ba¤lanmas>
3' ucun
uzamas>
DNA polimeraz geriden
gelen zinciri tamamlar
Germ hücreleri
Telomeraz
aktivasyonu
Büyümenin
durmas>
Hücre bölünmeleri
Telomer uzunlu¤u
Kanser hücresi
Kök hücreleri
Normal hücre
RNA kal>p
Telomeraz
Telomeraz