Afl>r> miktarda demir lokalize bir süreç veya sistemik bir
bozukluk olarak hücreler içerisinde hemosiderin birikimine
neden olur. Lokal demir ve hemosiderin fazlal>¤> hemoraji-
ler ya da fliddetli vasküler konjesyona efllik eden yayg>n küçük
kanamalar sonucu ortaya ç>kar. Lokalize hemosiderozisin en
iyi örne¤i s>k görülen çürüklerdir. Lokal hemoraji sonras>nda
bu alan k>rm>z>-mavidir. Eritrositlerin parçalanmas>yla hemog-
lobin sonuçta hemosiderine transformasyona u¤rar. Makrofaj-
lar bu süreçte eritrosit debrilerini fagosite ederek görev yapar-
lar. Daha sonra lizozomal enzimler çeflitli pigment serisi üze-
rinden hemoglobini hemosiderine dönüfltürür. Morarma iyi-
lefltikçe renklerdeki de¤ifliklik bu transformasyonlar> yans>t>r.
Bafllang>çta ki hemoglobinin k>rm>z>-mavi rengi, yeflil-mavi ton-
lara transforme olur, bu da biliverdin (yeflil safra) oluflumu, da-
ha sonra bilirubin (k>rm>z> safra) oluflumuna karfl>l>k gelir, bun-
dan sonra da hemoglobinin demir k>sm> alt>n sar>s> hemoside-
rin olarak depolan>r.
Sistemik demir yüklenmesine neden olan herhangi bir
durum oldu¤unda hemosiderin ço¤u organda ve dokuda biri-
kir, bu duruma hemosiderozis denir. fiu durumlarda görülür:
(1) Diyet demirinin absorbsiyonunda artma, (2) yetersiz demir
kullan>m>, (3) hemolitik anemiler ve (4) eksojen demir yükü
oluflturan nakledilmifl eritrositlerden dolay> transfüzyonlar. Bu
durumlar detayl> olarak Bölüm 18 de tart>fl>lacakt>r.
Morfoloji. Demir pigmenti hücre sitoplazmas>nda bulu-
nan kaba, alt>n sar>s> renkte, granüler pigment olarak görü-
lür. Temel neden lokalize eritrosit parçalanmas> oldu¤unda,
pigmentasyon önce bölgedeki fagositlerde görülür. Sistemik
hemosiderozisde bafllang>çta karaci¤er, kemik ili¤i, dalak ve
lenf nodlar>n>n mononükleer fagositlerinde ve deri, pankreas,
böbrekler gibi di¤er organlarda da¤>lm>fl makrofajlar içerisin-
de bulunur. kimal hücreler (bafll>ca karaci¤er, pankreas, kalp ve endokrin
organlar) pigmente hale gelirler. Demir Prusya mavisi histo-
kimyasal reaksiyonuyla görülür hale getirilebilir, bu durumda
renksiz olan potasyum ferrosiyanid demir taraf>ndan mavi-si-
yah ferrik ferrosiyanide dönüfltürülür (fiekil 1-41B).
Pigment ço¤u sistemik hemosiderozis örneklerinde pa-
rankimal hücreleri hasara u¤ratmaz ya da organ fonksiyo-
KISIM I
Genel Patoloji
40
fiEKKardiyak myosit içinde lipofuskin granülleri görülüyor. A, Ifl>k mikroskopi (birikimler oklarla gösterilmifltir) ve B, elektron mikrosko-
pi (perinükleer, intralizozomal lokalizasyona dikkat ediniz).
fiEKKaraci¤er hücrelerinde hemosiderin granülleri. A, H&E boyal> kesitler alt>n sar>s>-kahverengi, ince-granüler pigmenti göstermekte-
dir. B, Demir için spesifik olan Prusya mavisi reaksiyonu.