te ve anoksi bulunur. Sanayileflmifl ülkelerde, karaci¤erde
belirgin ya¤l> de¤ifliklik (ya¤l> karaci¤er) yapan en yayg>n
nedenlerin bafl>nda alkol suistimali gelir (Bölüm 18).
75
Karaci¤erdeki trigliserid birikiminden farkl> mekanizmalar
sorumludur. Ya¤ dokusundan veya sindirilen g>dalardan al>nan
serbest ya¤ asitleri normal olarak karaci¤ere tafl>n>rlar. Karaci-
¤erde trigliseridlere esterifiye olurlar, kolesterole ya da fosfoli-
pidlere dönüfltürülürler veya keton cisimciklerine okside olur-
lar. Baz> ya¤ asitleri ayn> zamanda asetatdan da sentez edilirler.
Hepatositlerden trigliseridlerin sal>n>m> lipoprotein olufltur-
mak üzere apoproteinlerle birleflmeyi gerektirir, daha sonra da
dolafl>ma geçerler (Bölüm 4). Karaci¤er içerisinde trigliserid-
lerin afl>r> miktarda birikmesi, ya¤ asidi giriflinden lipopro-
tein ç>k>fl>na kadar devam eden olay dizisinin herhangi bi-
rindeki defektlerden kaynaklanabilir (fiekil 1-36A). Bunun
gibi çok say>da defekt, bir hepatotoksin olan ve mitokondrial
ve mikrozomal fonksiyonlar> de¤ifltiren alkol taraf>ndan indük-
lenir. CCl
4
ve protein malnütrisyonu apoprotein sentezini
azalt>c> yönde etki eder. Anoksi, ya¤ asidi oksidasyonunu inhi-
be eder. Açl>k, periferik dokulardan ya¤ asidi mobilizasyonu-
nu art>r>r.
Ya¤l> de¤iflikli¤in önemi birikimin nedenine ve fliddetine
ba¤l>d>r. Hafif oldu¤unda hücresel fonksiyon üzerinde etki gö-
rülmeyebilir. Daha fliddetli ya¤l> de¤ifliklik, tipik olarak baz> ya-
flamsal hücre içi süreçlerin de zarar gördü¤ü durumlarda, hüc-
resel fonksiyonu bozabilir (örn., CCl
4
zehirlenmesinde). fiid-
detli bir zedelenme çeflidi olarak ya¤l> de¤ifliklik hücre ölümü-
nün bir öncüsü olabilir. Son y>llarda, non-alkolik steatohepati-
tis ve non-alkolik ya¤l> karaci¤er hastal>¤> siroza hatta hepato-
selüler karsinoma yol açabilen oldukça yayg>n bir hastal>k an-
titesi olarak tan>nm>flt>r (Bölüm 18).
vakuoller birleflir, nükleusu perifere iten berrak boflluk olufltu-
rur (fiekil 1-36B). Bazen, bitiflik hücreler rüptüre olur ve ya¤
globulleri birleflerek ya¤ kistleri denilen yap>lar oluflur.
Kalp. Lipid kalp kas>nda küçük damlac>klar fleklinde iki
farkl> paternde görülür. Bunlardan biri, derin anemi gibi bir
nedenle meydana gelmifl uzun süren hipoksik durumlarda
kas hücreleri içinde oluflan ya¤ birikimidir. Bu birikim tipinde
etkilenmifl kas hücrelerinin oluflturdu¤u belirgin sar> bantlar
ile birikimin olmad>¤> (tutulmam>fl myokard) koyu k>rm>z>-kah-
verengi myokardiyal liflerin oluflturdu¤u bantlar>n birbirleriyle
de¤iflen s>ralanmas> ile oluflmufl kaplan görünümü ("tige-
red effect") bir dizilim meydana gelir. Di¤er bir patern ise,
çok daha derin hipoksiden ya da baz> myokardit formlar>n-
dan (örn., difteri) kaynaklan>r ve myositler çok daha uniform
olarak etkilenmifltir.
Morfoloji. Ya¤l> de¤ifliklik en s>k karaci¤er ve kalpte gö-
rülür. Bütün organlarda parankimal hücrelerde berrak vaku-
oller olarak görülür. Su veya polisakkaridlerin (örn., glikojen)
hücre içi birikimleri de berrak vakuoller oluflturabilir ve bu üç
tip berrak vakuolü birbirinden ay>rmak için özel teknikler kul-
lanmak gerekebilir. Lipidlerin tan>nmas>, rutin hematoksilen-
eozin boyalar> için yap>lan parafin bloklama iflleminden kaç>n-
may> gerektirir. Ya¤> belirlemek için, taze veya sulu formalin-
de fikse dokulardan frozen kesitler haz>rlamak gerekir. Kesit-
ler daha sonra Sudan IV yada Oil Red-O ile boyanabilir, her
ikisi de içerikdeki lipidleri turuncu-k>rm>z> renge dönüfltürür.
Spesifik olmamas>na ra¤men, periodik asit-Schiff (PAS) reak-
siyonu glikojeni tan>mlamak için s>kl>kla uygulan>r. Berrak va-
kuol içerisinde ya¤ ya da polisakkaridler gösterilemez ise
onun su ya da düflük protein içerikli sudan olufltu¤una karar
verilir.
Karaci¤er. Hafif miktarda ya¤l> de¤ifliklik karaci¤erde,
makroskopik görünümü etkileyemeyebilir. organ büyür ve rengi sar>ya döner, baz> ekstrem durumlarda
karaci¤erin a¤>rl>¤> 3-6 kg'a ulaflabilir ve parlak sar>, yumuflak,
ya¤l> bir organa dönüflebilir.
Ya¤l> de¤ifliklik endoplazmik retikuluma yak>n alanlarda
küçük membranla çevrili inklüzyonlar>n (lipozomlar) oluflmas>
ile bafllar. Ya¤l> de¤ifliklik >fl>k mikroskobu ile sitoplazmada nük-
leus çevresinde küçük vakuoller olarak görülür. Süreç ilerledikçe
KISIM I
Genel Patoloji
36
fiEKYa¤l> karaci¤er. A, Ya¤l> karaci¤erde trigliserid birikimi-
ne yol açan olas> mekanizmalar>n flematik görünümü. Al>m, katabo-
lizma veya sekresyon basamaklar>n>n herhangi birindeki defekt lipid
birikimi ile sonuçlanabilir. B, Karaci¤erin ya¤l> de¤iflikli¤inde büyük
büyütmede detay. Hücrelerin büyük ço¤unlu¤unda, iyi korunmufl
nükleus, ya¤ vakuolü çevresindeki kenara itilen sitoplazma içinde s>-
k>flm>flt>r (B, Dr. James Crawford, Department of Pathology, Yale
University School of Medicine, New Haven, CT'nin izniyle).
Serbest ya¤ asitleri
Ya¤ asitleri
Fosfolipidler
Kolesterol esterleri
Trigliseridler
-Gliserofosfat
Apoprotein
Lipoproteinler
Lipid birikimi
SEKRESYON
KATOBOL
ALIM
Asetat
Keton cisimlerine
oksidasyon, CO
2