background image
lik. Hücresel fliflme; hücreler, plazma membran>ndaki enerji
ba¤>ml> iyon pompalar>n>n çal>flmamas> nedeniyle iyon ve s>v>
homeostaz>n> sürdüremediklerinde ortaya ç>kar. Ya¤l> de¤iflik-
lik, hipoksik zedelenmede ve toksik veya metabolik zedelen-
melerin çeflitli biçimlerinde görülür. Sitoplazmada irili ufakl> li-
pid vakuollerinin görülmesiyle karakterlidir. En çok hepatosit
ve kalp kas> hücresi gibi, ya¤ metabolizmas>nda yer alan veya
bu metabolizmaya ba¤>ml> olan hücrelerde görülür. Ya¤l> de¤i-
flikli¤in mekanizmalar> daha detayl> olarak bu bölümün sonra-
ki k>sm>nda ele al>nm>flt>r.
genifllemifl ve kopmufl bölümleridir. Ölümcül olmayan bu
hücre zedelenmesi paternine kimi zaman hidropik de¤ifliklik
veya vakuoler dejenerasyon denir. Hücrelerin fliflmesi geri dö-
nüfllüdür.
Geri dönüfllü hücre zedelenmesinin ultrastrüktürel de¤i-
fliklikleri aras>nda flunlar yer al>r (fiekil 1-17):
1. Kabarc>k oluflumu, küntleflme ve mikrovilluslar>n distorsi-
yonu gibi plazma membran> de¤ifliklikleri; myelin fi-
gürlerinin oluflmas> ve hücreler aras> ba¤lant>lar>n gevfle-
mesi.
2. Mitokondrial de¤ifliklikler: fiiflme, seyrelme ve fosfoli-
pidden zengin küçük flekilsiz dansitelerin (yo¤unlaflmala-
r>n) ortaya ç>kmas>.
3. Polizomlar>n kopmalar> ve birbirlerinden ayr>lmalar> ile
endoplazmik retikulumun dilatasyonu.
4. Granüler ve fibriler elemanlar>n birbirlerinden ayr>lmalar>
ile nükleer de¤ifliklikler.
Morfoloji. Hemen her hücre zedelenmesinin ilk bulgusu
hücresel fliflmedir. Bu, >fl>k mikroskobunda fark edilmesi zor
bir morfolojik de¤iflikliktir; tüm organ düzeyinde daha göze
çarp>c> olabilir. Bir organda çok say>da hücre etkilendi¤inde,
biraz soluklu¤a (pallor), turgor art>fl>na ve a¤>rl>k art>fl>na ne-
den olur. Mikroskopik incelemede, sitoplazmada küçük,
fleffaf vakuoller görülebilir; bunlar, endoplazmik retikulumun
KISIM I
Genel Patoloji
20
fiEKGeri dönüfllü ve geri dönüflsüz hücre ze-
delenmesinde morfolojik de¤ifliklikler. A, Normal bir
böbrek proksimal tübül epitel hücresinin elektron
mikrografisi. Lümeni (L) döfleyen yo¤un mikrovillus-
lara (mv) dikkat ediniz. N, nükleus; V, apikal vakuol-
ler (bu hücre tipinde normalde bulunan yap>lard>r).
B, Geri dönüfllü iskemik de¤iflikliklerin görüldü¤ü
proksimal tübül epitel hücresi. Mikrovilluslar (mv)
kaybolmufltur ve apikal sitoplazmada birleflmifllerdir;
lümenin (L) içine at>lm>fl olan kabarc>klar (tomurcuk-
lanmalar) oluflmufltur. Mitokondriler hafifçe geniflle-
mifltir (A ile karfl>laflt>r>n>z). C, Proksimal tübülüs epi-
tel hücresinde geri dönüflsüz iskemik zedelenme gö-
rülüyor. Amorf (flekilsiz) dansiteler içeren genifllemifl
mitokondrilere, parçalanm>fl hücre membranlar>na
ve dens (yo¤un) piknotik nükleusa dikkat ediniz (Dr.
M. A. Venkatachalam, University of Texas, San An-
tonio, TX'in izniyle).