¤> yerlerdir. Çeflitli makro molekülleri degrade eden enzimle-
rin eksikli¤ine ba¤l> olarak ortaya ç>kan herediter lizozomal
depo hastal>klar>, bütün vücuttaki hücrelerin lizozomlar>nda,
özellikle nöronlarda bu bilefliklerin anormal miktarda birikimi-
ne neden olurlar ve ciddi anomalilere yol açarlar (Bölüm 5).
Baz> ilaçlar lizozomal fonksiyonu bozabilirler ve akkiz (edin-
sel, kazan>lm>fl) ya da ilaç etkisi ile oluflmufl (iyatrojenik)
lizozomal hastal>klara yol açarlar. Bu gruptaki ilaçlar içinde
lizozomda internal pH'y> yükselten ve böylece enzimlerini
inaktive eden bir antimalaryal ilaç olan klorokin bulunur. Klo-
rokin lizozomal enzimleri inhibe ederek, inflamatuvar reaksi-
yonlarda k>smen lökositlerden sal>nan enzimler yolu ile olufltu-
rulan doku hasar>n> azalt>r; bu ifllevi nedeniyledir ki klorokin
romatoid artrit gibi otoimmün hastal>klarda kullan>l>r. Ancak
enzimlerin bu flekilde inhibisyonu lizozomlarda glikojen ve
fosfolipidlerin birikmesi ile sonuçlan>r, bu da toksik myopati-
ye yol açar.
reler, önemli fonksiyonel sonuçlar do¤urabilen bir adaptif ya-
n>t olan ER hipertrofisi gösterir. Uzam>fl barbitürat kullan>m>,
bu ilac>n etkilerinde azalmaya ve dozunun art>r>lmas>na neden
olan tolerans durumuna yol açar. Hastalar>n tedaviyi "adapte
etti¤i" söylenir. Bu adaptasyon, hepatositlerde ilac> metabolize
eden düz ER'nin hacminin artmas>na ba¤l>d>r (fiekil 1-32). Bar-
bitüratlar karaci¤erde, düz ER içerisinde bulunan kar>fl>k fonk-
siyonlu P-450 oksidaz sisteminin yer ald>¤>, oksidatif demetilas-
yon yolu ile modifiye olurlar. Bu enzim modifikasyonlar>n>n
görevi, çeflitli bilefliklerin (örn., alkol, steroidler, eikosanoid-
ler, karsinojenler yan>s>ra insektisitler ve di¤er çevresel kirleti-
ciler) çözünürlü¤ünü art>rmakt>r ve böylece onlar>n sekresyo-
nunu kolaylaflt>r>rlar.
da daha da zedeleyici hale gelir. Ayr>ca, bu oksidatif metabo-
lizma ile oluflturulan ürünler aras>nda hücre zedelenmesine yol
açabilen reaktif oksijen türevleri de vard>r. Uzam>fl kullan>m ile
barbitüratlar (ve di¤er birçok ajan) daha fazla enzim sentezi gi-
bi düz ER sentezini de uyar>rlar. Bu sayede, hücre ilaçlar> daha
iyi modifiye edebilmekte ve de¤iflikli¤e u¤ram>fl çevreye daha
iyi uyum sa¤layabilmektedir. Bir ilaca adapte olan hücreler sis-
temin de¤erlendirdi¤i di¤er bileflikleri metabolize etme yete-
neklerini de art>rm>fl olmaktad>r. Buna göre, epilepsi için feno-
barbital alan hastalar alkol al>m>n> art>r>rlarsa, alkole yan>t ola-
rak ortaya ç>kan düz ER indüksiyonu nedeni ile antiepileptik te-
daviyi subterapötik düzeylere indiriyor olabilirler.
durumlarda mitokondrilerin say>s>, boyutlar> ve flekillerinde
çeflitli de¤ifliklikler meydana gelmektedir. Örne¤in, hücre hi-
say>lar>nda artma ve azalma vard>r. Alkolik karaci¤er hastal>¤>
s>ras>nda ve baz> besinsel yetersizliklerde karaci¤erde görüldü-
¤ü gibi, mitokondriler son derece genifl ve anormal flekil (me-
gamitokondriler) alabilirler (fiekil 1-33). Mitokondri anomalile-
ri pekçok genetik hastal>¤>n temelinde yer almaktad>r (Bölüm
5).
ki defektler anormal kristalar ve kristaloidler içeren genellikle
genifllemifl ve say>ca artm>fl mitokondriler ile birliktedir (Bö-
lüm 27). Ayr>ca tükürük bezleri, tiroid, paratiroidler ve böb-
reklerde bulunan baz> benign tümörler, hücreye eozinofilik
görünüm kazand>ran afl>r> miktarda genifllemifl mitokondriler
içeren (bazen "onkositler" olarak adland>r>lan) hücreler içerir-
ler.
fenobarbital verilmifl s>çan karaci¤erinin elektron mikrografisi (Jones
AL, Fawcett DW: Hypertrophy of the a granular endoplasmic reticu-
lum in hamster liver induced by phenobarbital. J Histochem Cytoc-
hem 14:215, 1966'dan. Dr. Fawcett'in izniyle).
nifllemifl, anormal flekilli mitokondri. Mitokondri içindeki kristal gibi
oluflumlara ayr>ca dikkat ediniz.