lar> için günlük gereksinim 1500'dür. 1-3 yafl aras>nda bu ge-
reksinim 2000, 4-6 yafllar>nda 2500, 7-9 yafllar>nda 3500, 10-
12 yafllar>nda 4500 ve 13-20 yafllar aras>nda 5000'dir. Bir in-
ternasyonal ünite 0.3
g kristal haldeki vitamin A alkolü,
0.344
g kristal haldeki vitamin A asetat veya 0.6 mg
-karo-
tene eflde¤erdir.
Safra ve pankreatik enzimler bulunmad>¤>nda ba¤>rsak-
lardan ya¤da eriyen vitaminler absorbe edilemedi¤inden ba-
¤>rsaklardan absorpsiyon yeterli olmad>¤>nda (malabsorpsi-
yon sendromlar>nda oldu¤u gibi) veya provitamin A'dan ye-
terli dönüflüm olamad>¤>nda (karaci¤er hastal>klar>nda) vita-
min A eksikli¤i ortaya ç>kabilir.
Epitel doku bütünlü¤ününün devaml>l>¤>n>n sa¤lanmas>
vitamin A'n>n temel ifllevlerinden biridir. Vitamin A eksikli-
¤inde sekretuvar özelli¤i olan epitelin yerini kuru, keratini-
ze bir epitel al>r ki bu da enfeksiyon ajanlar>n>n istilas>na el-
verifllidir. Vitamin A, retinada çubuk görüflüyle ilgili görsel
mor'un bir bileflenidir. Çubuk görüflünün bozulmas> vitamin
A eksikli¤inin belirtilerinden biri olan gece körlü¤üne neden
olur. Körlü¤e kadar ilerleyebilen göz dokusunun keratinizas-
yonu yani kseroftalmi vitamin A eksikli¤inin geç bir sonucu-
dur.
Deney hayvanlar>nda vitamin A eksikli¤i varl>¤>nda büyü-
menin seyri normal de¤ildir. Önce iskelet daha sonra yumu-
flak dokular etkilenir. Çevredeki kemiksi yap>larda büyüme
duraklad>¤>nda beyin ve medulla spinalis büyümeye çal>fl>rsa
mekanik zarar görür.
Bebeklere ve çocuklara yüksek dozlarda vitamin A veril-
mesi (genellikle konsantreler fleklinde) durumunda hipervi-
taminozis A meydana gelir. Bafll>ca belirtileri eklemlerde a¤-
r>, uzun kemiklerin periostunda kal>nlaflma ve saçlarda dö-
külmedir.
Klinik aç>dan önemli bir di¤er ya¤da eriyen vitamin olan
kalsiferol veya vitamin D
2
sayfa 192'de tart>fl>lm>flt>r.
Hayvanlar için bafll>ca vitamin A kaynak-
lar> karoten olarak bilinen bitkisel pigment-
ler veya provitamin A olan ve parazit ve sap-
rofitler hariç bütün bitkilerce sentezlenen
karotenoidlerdir. Hayvan vücudunda provi-
tamin A, vitamin A'ya dönüfltürülür. Bir al-
kol olan vitamin A sadece hayvanlar ale-
minde bulunur. Bir flekli olan vitamin A
1
memeliler ve tuzlu su bal>klar>nda, vitamin
A
2
tatl> su bal>klar>nda bulunur. Vitamin A
1
-karotenden polien zincirinin orta nokta-
dan k>r>lmas> ve iki
-iyonon halkas>n>n
birlefltirilmesi ile oluflur. Simetrik olmad>k-
lar>ndan
- ve -karoten birer molekül A vi-
tamini olufltururken,
-karoten iki vitamin A
molekülü oluflturur. n diyetindeki
karoten ayn> miktar vitamin A'n>nkinin yar>-
s> kadar veya daha az biyolojik de¤ere sahip-
tir. Yap>s>ndaki yan zincir farkl> oldu¤undan
vitamin A
1
'in etkinli¤i vitamin A
2
'nin etkin-
li¤inin 100 kat>d>r. Vitamin A temel olarak
karaci¤er, böbrekler, akci¤er ve ya¤ depola-
r>nda ya¤ asid esteri olarak bulunur. S>çan-
lar, domuzlar, keçiler, tavflanlar, koyunlar
ve tavuklarda karotenin vitamin A'ya dö-
nüflümü büyük ölçüde ba¤>rsak duvar>n-
da ve muhtemelen karaci¤erde olurken in-
sanlarda bu dönüflümü sa¤layan tek organ
karaci¤erdir. Tiroid bu reaksiyonu h>zland>-
r>r, hipotirodide deri rengini sarartan karo-
tenemi görülür.
Öncü olarak oluflmufl vitamin A'n>n ve
karotenin absorpsiyon ve kullan>m>n> etkile-
yen çok say>da faktör vard>r. Diyetteki az
miktarlarda bulunan mineral ya¤>, vitamin
A ve karotenin emilimini etkileyebilir.
Vitamin A ve karoten kaynaklar> diyetle
provitamin A sa¤layan sar> renkli sebze ve
meyvalar (tatl> patates, kay>s> ve sar> flefta-
li gibi) ve yeflil yaprakl> sebzelerdir; vita-
min A öncüsü süt, ya¤, karaci¤er ve böb-
reklerden elde edilir.
Günlük olarak al>nmas> önerilen miktar-
lar> eriflkinler için 5000, gebeli¤in ikinci ya-
r>s>nda 6000 ve emzirme döneminde 8000
internasyonal ünitedir. 2-12 ayl>k süt çocuk-
258
BÖLÜM X -- LEVHA 8
V
A E
KS
V
TEMEL BES
SÜT
TEREYA/
KARAC
VESTER<
SAFRA KAROTEN
ABSORPSYARDIM EDER
V
KAROTEN
KAN DOLAfiIMI
ESTERAZ
KARAC
KAROTEN
VDÖNÜfiTÜRÜLÜR
ESTERLEfiM
V
ESTERLEfiMV
TEMEL EKS
BA/IRSAK EP
DEPOLANMA
MOB
TKAROTENVDÖNÜfiÜMÜNÜ
ARTIRIR
TORASKANAL
PANKREATSALGILAR
VRHKOLAYLAfiTIRIR
VKAROTEN
EM
MVERSÜRÜKLER VE
DIfiKI ATILIR
KSEROFTALM<
GECE KÖRLÜGÜ
(RET
BÜYÜMENBOZULMASI
BÖBREKLER
BAZI BALIK
YA/LARI
YUMURTA SARISI
HAVUÇ
DOMATES KIRMIZI B
KAYISI
SARI fiEFTAL<
TATLI
PATATES
YAPRAKLI
SEBZELER
NOR
KARAC
YA/I