gin intakt hipofizer ve normal adrenal fonksiyonu olan baz>
hastalar metirapona beklenen 17-hidroksikortikoid art>fl> ile
cevap veremezler ve ayr>ca bunlarda endojen ACTH salg>s>-
n>n oldukça yüksek dozlarda dekzametazon ile bask>lanmas>
da bozulmufl olabilir. Bu hastalarda de¤iflken derecelerde
dolaflan glukokortikoidlerin hipofizin ACTH sal>n>m>n> dü-
zenlemesinden sorumlu santral sinir sistemi mekanizmalar>-
n>n bozuldu¤u düflünülmektedir.
Test bazal flartlarda normal adrenal fonksiyonu olan hi-
pofizer hastal>kl> vakalar>n araflt>r>lmas>nda yararl>d>r. Düflen
kortizol seviyelerine ra¤men azalm>fl ACTH yap>m> stresli
bir uyaran>n da ACTH ç>k>fl>n> art>rmada etkisiz olaca¤>n>
kuvvetle düflündürmektedir. Hipofizer ACTH rezervinin de-
¤erlendirilmesinde bu indirekt bir yard>mc>d>r. Metiraponun
belki de en yararl> oldu¤u durum adrenal neoplazi ve hiperp-
lazinin ay>r>c> tan>s>nda, kortizol yapan adrenal kortikal tü-
mör varl>¤>nda ACTH inhibisyonunun gösterilmesidir. Hi-
perplazi vakalar>nda normal veya artm>fl ACTH sal>n>m> var-
d>r. Fonksiyonel adrenal kortikal tümörlerde metirapon ve-
rilmesini takiben 17-hidroksikortikoidlerde art>fl gözlenmez.
Normal bireylere uzun süre metirapon verilmesi artm>fl
miktarlarda ACTH üretimine neden olur, bu kortizol yap>-
m>ndaki blo¤u yener ve ikinci günde plazmada yeterli mik-
tarlarda kortizol bulunabilir. Bu flekildeki bir kompansatuvar
etki hasarl> hipofizi olanlarda gözlenmez ve bu vakalarda
uzun süre metirapon verilmesi hem tehlikeli hem de gerek-
sizdir. Metiraponun intravenöz kullan>m>, plazma ve idrar
kortikoidlerini h>zl> ölçümü için yeni gelifltirilmifl kolon me-
todlar> ile birlikte hipofizer ACTH rezervinin birkaç saat içe-
rinde de¤erlendirilmesini mümkün k>lm>flt>r.
Kortizol bilinen feedback mekanizma-
s>nda ACTH sal>n>m>n>n fizyolojik inhibitö-
rüdür. Bu maddenin kanda art>fl> hipotala-
mustaki merkezlere etki ederek ACTH sal>-
n>m>n> durdurur. Kortizol 11-deoksikorti-
zolden 11-
hidroksilaz enzimi arac>l>yla
yap>l>r. normalde çok az miktarda
11-deoksikortizol plazmada dolafl>r veya
serbest formunda veya tetrahidro derivesi
formunda idrarda bulunur.
roksikortikoidlerinin ço¤u kortizolden ya-
p>l>r. Metirapon (Metopirone) uygun doz-
larda 11-
hidroksilaz> selektif olarak inhibe
eder. Kortizol seviyesindeki düflüfl normal
olarak hipofizer ACTH sal>n>m>n> art>r>r ve
bu da adrenal korteksi uyararak Porter-Sil-
ber metodu ile 17-hidroksikortikoidler veya
17-ketojenik steroidler olarak idrarda ölçü-
lebilen 11-deoksikortizol ya da kompound S
sal>n>m>n> büyük miktarda art>r>r. Compo-
und S'in ACTH sal>n>m> üzerine çok az ya
da hiç inhibitör etkisi yoktur ve oldukça
düflük glukortikoid biyolojik aktivitesine sa-
hiptir.
Hipofizer hastal>klar>n de¤erlendirilme-
sinde ACTH rezervini ölçmek için metira-
pon yayg>n kullan>lmaktad>r. Kilogram bafl>-
na 30 ila 60 mg doz 4 saatten daha uzun sü-
rede intravenöz verilebilir (Forsham-
Gold) veya oral olarak her 4 saatte bir 1 ila
2 gün süresince 750 mg dozunda verilebilir
(Liddle). Normal bireyler metirapon veri-
lirken veya verildikten sonra 17 hidroksi-
kortikoidlerin 6 saatlik plazma seviyelerin-
de veya 24 saatlik idrar seviyelerinde art>fl
gösterirler. Ciddi spontan pituiter yetersizli-
¤i olanlarda veya yak>n zamanda dekzameta-
zon gibi güçlü ACTH bask>lay>c>s> kullanm>fl
olanlarda metirapon sonras> belirgin art>fl
gözlenmez. Hipotalamusu içeren lezyonlar-
da cevap bask>lan>r. mlanmam>fl san-
tral sinir sistemi hastal>¤> olan ancak belir-
14
BÖLÜM I -- LEVHA 12
A
DRENAL
K
ORT
H
ORMON
R
EZERV< <Ç
T
ESTLER
METOPVERNORMAL KORTB
ACTH
NORMAL
BLOK
KORT
KOMP. S
KORTNORMAL
11
-
H
ADRENAL KORTEKS
KORT
KORT
ACTH
ARTMAMIfi
AZ VEYA
H<Ç
YOK
KORTAZALMIfi
11- DESOKS(KOMP.S) ÇOK
AZ ARTMIfi
HHASARLI
(ACTH YAPIMI
AZALMIfi)
KOMP. S
KOMP. S
ADRENAL KORTEKS
ADRENAL KORTEKS
4- SAAT I. V.
METOPIRONE
TEST<
(FORSHOM - GOLD)
2- GÜN ORAL
METOPIRONE
TEST<
(LIDDLE)
4- SAAT I. V.
METOPIRONE
TEST<
(FORSHOM-GOLD)
BLOK
2- GÜN
METOPIRONE
TEST
(LIDDLE)
KORTBEL
BLOK
ACTH
BELARTIfi
AZ VEYA H<Ç
OLMAYAN
11- DESOKS(KOMP.S) NORMAL
OLARAK ÇOK DÜfiÜK
11- DESOKS(KOMP.S) BELARTMIfi
PLAZMA VE
17- HKORTBEL(VEYA FAZLA)
PLAZMA VE
17- HKORTARTMAMIfi VEYA
HAF
BAZAL
CEVAP
BAZAL
CEVAP
NORMAL BMETOPIRON
VER
ACTH YAPIM
FONKSMETOPIRON
VER