rardan renal medullan>n interstisyel s>v>s>na aktif olarak
geçirerek buray> hipertonik yapar. Henle kulpunun bu ba-
ca¤>n>n suya geçirgen olmamas>, distal tübüle giren idra-
r>n plazmaya oranla daha hipotonik olmas>na neden olur.
Vazopressin yoklu¤unda, distal, tübül ve toplay>c> kanal
suya geçirgen olmaz ve çok dilüe bir idrar böbre¤i terk
eder. Vazopressin tübülün bu bölümlerini suya geçirgen ha-
le getirir ve bu flekilde su tübüler idrardan nefronun distal
segmentlerini çevreleyen interstisyel s>v>ya geçer ve idrar
yo¤unlafl>r. Doku deneyleri, vazopressinin, suyun epitelyal
hücrelerden geçti¤i hücresel porlar>n say> veya büyüklü¤ü-
nü art>rarak suya geçirgenli¤i art>rd>¤>n> varsayd>rmaktad>r.
Glukokortikoidler, antidiüretik hormonun toplay>c> tübül-
ler üzerinde ve deneysel eflde¤eri kurba¤a mesanesindeki
etkisini z>t yönde etkilerler ve diüretik etki gösterirler.
Antidiüretik hormonun afl>r> ve "uygunsuz" art>fl> bazen
özellikle bronkojenik kanserler gibi baz> karsinomlar>n var-
l>¤>nda bulunabilir. Bu durumlarda veya kronik olarak fazla
miktarda ADH verildi¤inde artm>fl üriner sodyum at>l>m> ge-
liflir ve hiponatremi ortaya ç>kar. Vazopressinin renal elek-
trolit kayb>n> direk art>rd>¤>na dair hiçbir kan>t yoktur. Va-
zopressinin su-tutucu etkisi ile tetiklenen artm>fl kan volü-
mü aldosteron sal>n>m>n> bask>layarak ve ayn> zamanda glo-
meruler filtrasyonu art>rarak sodyum at>l>m>n> art>rabilir.
Ekzojen vazopressin etkisini, en fazla endojen hormon
sal>n>m>nda yetersizlik durumlar> olan diabetes insipidusta
ve su diürezinde gösterir. E¤er endojen sal>n>m zaten yeter-
li ise, örn. hipertonik sodyum klorüre ba¤l> diürez s>ras>n-
da, vazopressin verilmesinin etkisi çok azd>r. Hormonun et-
kileflim gösterdi¤i reseptör say>s>n>n s>n>rl> oldu¤u düflünül-
mektedir.
Vazopressin arteriolar konstrüksiyonu
art>rarak antidiüretik ve hipertansif etki gös-
terir. Plazman>n ozmotik bas>nc>n>n artmas>
ön hipotalamustaki osmoreseptörleri uya-
r>r. Bu ozmoreseptörlerden ve emosyonel
ya da nikotin gibi ilaçlarla uyar>lan di¤er
hücrelerden gelen uyar> supraoptikohipo-
fizyal yolun hücrelerine ve liflerine geçer.
Vazopressin veya antidiüretik hormon
(ADH) hipotalamusun supra-optik nükle-
uslar>n>n nöronal hücre gövdelerinde yap>l>-
yor ve boyanabilen bir tafl>y>c> madde ile
birlikte akson uzunlu¤unca iletiliyor gibi
görünmektedir. Vazopressin median emi-
nens, hipofiz sap> veya nöral lobdaki sinir
uçlar>n>n yak>nlar>ndan sal>nmakta ve depo-
lanmaktad>r. Bu sinir lifleri nörohipofizin
kapillerlerine çok yak>n flekilde sonlanmak-
tad>rlar. Böylece sal>nan hormon kan ak>m>-
na girmekte ve antidiüretik etkisini göster-
mek için böbreklere ulaflmaktad>r.
Vazopressin ile oluflturulan üriner de¤i-
fliklikler yaln>zca, alt nefronun solutlar>n tu-
büler yakalanmas>n> de¤ifltirmeden suya in-
tirinsik geçirgenli¤ini azaltmas> sonucunda
su emilimini art>rd>¤>, renal tübüllerdeki
etkileri ile oluflturulmaktad>r. Glomeruler
filtrasyon 24 saat içerisinde proksimal kon-
vüle tübüle plazma ile izo-ozmotik olan 70
ila 100 litre s>v>y> sunmaktad>r. Adrenal glu-
kokortikoidlerin eksikli¤i (Addison hastal>-
¤>nda oldu¤u gibi) glomeruler filtrasyonu
azaltacakt>r ve daha konsantre bir idrar
oluflturacakt>r. Arteryel kan bas>nc>n> azal-
tan di¤er faktörler, benzer etkiler olufltura-
bilir ve antidiüretik hormon etkisini uyar>r.
Filtre edilen suyun yüzde 85'i vazopressinin
yard>m> olmaks>z>n proksimal tübülde ge-
ri emilir. Bu pasif "zorunlu" su transferi
solutlar>n, özellikle de sodyum ve klorun
suyu ozmotik güçlerle birlikte almas> flek-
linde, aktif geri emilince belirlenir. Proksi-
mal tübüler idrar plazma ile izo-osmotiktir.
Z>t olarak suyun distal tübüler reabzorpsi-
yonu "aktif" veya "fakültatif" olarak isim-
lendirilir ve antidiüretik hormon taraf>n-
dan kontrol edilir. Henle kulpunun idrar
oluflumunda önemli rolü vard>r. Bu uzun,
U fleklindeki k>vr>mlar saç tokas> benzeri,
ters (z>t) ak>m, konsantrasyon sistemi olufl-
tururlar. Henle kulpunun ç>kan veya distal
baca¤> sodyumu su olmaks>z>n, tübüler id-
33
BÖLÜM I -- LEVHA 31
V
AZOPRESS
S
ALINIMI VE
E
TK
HÖN KISMINDAK<
OZMORESEPTÖRLER
KAN OZMOLALCEVAP VERANT(VAZOPRESSVE SALINIMINI DÜZENLER
KAN VE DOKULAR
ARASINDA SU VE
ELEKTROLNORMAL VEYA
PATOLOJ
SIVI ALIMI
(ORAL VEYA
PARENTERAL)
ADRENAL KORT
DOLAfiAN KAN
FNEDENKONVÜLE TÜBÜLLERDEN
PASGÜNDE 15 GER
24 SAATTE GLOMERULLER
YAKLAfiIK 70 L(FKORTHORMONLARLA
DÜZENLEN
BARSAKTA
(KUSMA, D
KAV
(AS
VEYA VÜCUT DIfiINA
(TER, KANAMA)
SIVI
VE ELEKTROL
ACTH
ANTSINIR LKAPTARAFINDAN ALINIR
ANTHORMON (ADH
VEYA VAZOPRESS
ANTDTÜBÜLLER< SUYA
GEÇBÖYLECE AKTEMGER< EM
ANTHORMON TOPLAYICI
TÜBÜLLER< SUYA
GEÇRENAL MEDULLANIN
YÜKSEK OZMOLALBA/LI EM
ANTEM
HENLENKOLU SUYA
GEÇTUZU AKTGER< EMER, RENAL
MEDULLANIN
YÜKSEK
OZMALALOLUfiTURUR