a¤r> ile sinsi bir flekilde bafllar. Deri kurur, kabalafl>r ve kirli
soluk renktedir, izleyerek hiperkeratotik papüller ve perifol-
liküler kanamalar belirir. Plazma ve idrardan askorbik asit
kaybolana ve "buffy" coat konsantrasyonu 100 ml'de 4
mg'>n alt>na düflene kadar klinik belirtiler genellikle görül-
mez. Petefli fleklindeki kanamalar yüksek hidrostatik bas>nç
alt>nda olduklar>ndan alt ekstremitelerde belirir, daha sonra
üst k>s>mlara yay>l>r, di¤er irritasyon alt>ndaki alanlarla birlik-
te eklem çevrelerindeki deriyi tutar. Anormal kapillerler için
Rumpel-Leede testi pozitiftir. Tansiyon aletinin manflonu sis-
tolik ve diyastolik bas>nç aras>ndaki bir de¤ere kadar flifliril-
di¤inde normal bireylerde ender olarak görülse de skorbüt-
te çok miktarda petefli tarz>nda kanamalar ortaya ç>kar. Eki-
mozlar ile birlikte massif kanamalar, seyrek olarak retrobul-
ber kanamaya ba¤l> olarak proptozis geliflebilir. Eriflkinlerin
t>rnaklar> alt>nda "splinter" kanamalar görülebilir. Difl etle-
ri flifl, k>rm>z>ms>-mavi renkte, süngerimsi, frajil ve difller
gevflek ve kanamal> olup, dökülür. Eklem içine kanamalar
yerel >s> art>fl>, flifllik, a¤r> ve hareketsizli¤e neden olur. Peri-
ost alt> kanamalar nedeni ile skorbütlü süt çocuklar> en az
a¤r>l> olan tipik "kurba¤a baca¤>" pozisyonu al>r. Ciddi
bebek skorbütünde, skorbütik tesbih ad> verilen kostokon-
dral eklemlerdeki belirginlik de saptan>r. Askorbik asit bir
Skorbüt vitamin C veya askorbik asidin
yoklu¤undan kaynaklanan bir besinsel ek-
siklik hastal>¤>d>r. Skorbüt antik ça¤lardan
beri bilinmektedir, onbeflinci ve onalt>nc>
yüzy>llarda denizcilerin önemli bir hastal>¤>
olarak tan>n>r hale geldi. Uzun süren seya-
hatlerde taze yiyeceklerin olmamas> ile ilifl-
kisi oldu¤u anlafl>ld>. Ancak 1754'den sonra
gemilerde görev yapan bir cerrah olan Ja-
mes Lind portakal ve limonun bu korkunç
hastal>¤> önledi¤ini ileri sürdü. Bindokuzyüz
yedide kobaylarda deneysel olarak skorbüt
yarat>labilece¤i bulundu. Bu, skorbütün et-
yolojisinin anlafl>lmas>ndaki ilerlemelerin
bafllang>c> oldu ve 1928'de askorbik asidin
keflfi ve bundan hemen sonra sentezi ile
sonland>.
Glukozdan L-askorbik asit sentez ettiren
enzim, dokular>nda olmad>¤>ndan insanlar
ve vertebral>lar, kobaylar gibi diyetle askor-
bik asidin az al>nmas>na duyarl>d>r. Diyette-
ki önemli askorbik asit kaynaklar> meyva-
lar, sebzeler ve taze ettir. Amerika Birleflik
Devletleri'nde turunçgillerden meyvalar,
domates ve patates bafll>ca kaynaklard>r.
Anne sütü, emen çocu¤a yeterli askorbik
asit sa¤lar, fakat inek sütü hemen tamamen
bu vitaminden yoksundur. Normalde bütün
dokular bir miktar askorbik asit içerir, hipo-
fiz ve adrenal korteks gibi endokrin doku-
larda oldukça zengindir. Lökositlerde de
önemli miktarda bulunur ve tan>da lökosit-
lerdeki askorbik asit miktar> yard>mc>d>r.
Lökositlerin bulundu¤u "buffy" coat deni-
len k>s>mdaki askorbik asit miktar> 100
ml'de 15-25 mg'd>r. Normal serum 100
ml'de 0.5-1 mg askorbik asit içeririrken
skorbütte genellikle askorbik asit bulun-
maz.
Skorbüt genellikle güçsüzlük, yorgun-
luk, nefes darl>¤>, kemik, eklem ve kaslarda
256
BÖLÜM X -- LEVHA 6
V
C E
KS
(S
KORBÜT
)
V(ER30 mg/GÜN)
VÜCUTTA KONSANTRE
OLARAK BULUNDU/U
BÖLGELER
NORMAL VE
ANORMAL DE/ERLER
ANNE SÜTÜ
TURUNÇGMEYVALARI
SÜRRENAL
KORTEKS
SERUM
NORMAL
0.2 - 10 mg/
100 ml
SKORBÜT
0 - 0.1
mg/100 ml
NORMAL
15-30
mg/24 saat
SKORBÜT
0
"BUFFY" COAT:
15-25
mg/100 ml
SKORBÜT
<2
mg/100ml
LÖKOS
PATATES
PATATES
POZRUMPEL-
LEEDLE
TEST<
fi
TAZE ETLER
(Sayfa 257'de devam ediyor)