background image
???????
Çoul Gebelikler
11
2
ÇOäUL GEBELæKLERE YAKLAâIM
Ön Bilgi
1980'lerin baúlarû ile 1990'larûn sonlarû arasûnda, ço-
ýunluýu 30 yaú üzeri kadûnlarda görülmek üzere ikiz do-
ýum oranûnda %52'lik bir artûú olmuútur. Bu, ileri anne
yaúû yanûnda yardûmcû üreme tekniklerinin (ART) artmûú
kullanûmûna baýlanmaktadûr. Gerçekten de, 44-49 yaú
kadûnlarûn sayûsû aynû zaman aralûýûnda %10 artmûútûr.
Embriyoloji
Dizigotik ikizlik, iki yumurta ayrû spermatozoalar
tarafûndan döllendiýi zaman oluúmaktadûr. Bu, kendili-
ýinden veya ART teknikleri sonucu olabilir. Herbir ferti-
lize ovum baýûmsûz úekilde geliúmektedir; bu yüzden, iki
koryon, amniyon, yolk kesesi ve embriyo mevcuttur. Bu
iúlem daha yüksek sayûlû çoýullar için de aynûdûr.
Dikoryonik ikizlik, dizigotik gebeliýin bir sonu-
cu olabilir fakat tek bir ovumun (monozigotik ikizlik)
döllenmesi ile de oluúabilir. Eýer fertilizasyon sonucu
oluúan zigot, konsepsiyonun ilk üç günü içerisinde bö-
lünürse koryon, amniyon, yolk kesesi ve embriyolarûn
oluúumuyla birlikte tüm hücre serilerinin tam dupli-
kasyonu gerçekleúir. Bu, iki canlû doýum olasûlûýûnûn en
fazla olmasû bakûmûndan monozigotik ikizliýin "en iyi"
tipidir.
Monokoryonik ikizlik, geliúen yapûlar konsepsiyo-
nu takiben üçüncü günden daha sonra bölünürse oluú-
maktadûr. Birkaç adet varyantû mevcuttur.
· Monokoryonik diamniyotik ikizler. Eýer blas-
tokist iç hücre kitlesi konsepsiyon sonrasû 4. ve 8.
günler arasû bölünürse, koryon çoktan oluúmuú
olacaktûr. Gebelik, bu yüzden monokoryoniktir,
ancak herbirinin kendine ait amniyon ve koryo-
nunun olduýu iki embriyo oluúacaktûr.
· Monoamniyotik ikizler. Eýer bölünme kon-
sepsiyon sonrasû sekizinci günden daha sonra
oluúursa, yolk kesesi gibi koryon ve amniyon
da çoktan oluúmuú olacaktûr. Bu yüzden, yegane
duplikasyon embriyonundur. Tek bir yolk kesesi
ve koryon ile iliúkili olan tek bir amniyotik kese
içerisinde iki embriyo geliúmektedir.
· Yap±è±k ikizler. Geliúen embriyonun bölünme-
si konsepsiyon sonrasû onüçüncü günden daha
sonra gerçekleúirse bölünme tam olmaz; bazû ya-
pûlar duplike olurken bazûlarû da paylaúûlûr. Payla-
úûmûn derecesi yaúam için prognozu ve ayrûlabi-
lirliýi belirlemektedir.
Görüntüleme Teknikleri ve Normal Anatomi
Bir çoýul gebelikte ilk trimester, koryonisiteyi deýer-
lendirmek için en iyi zamandûr. Transvajinal sonografi
(TVUS), transabdominal görüntülemeye göre daha yük-
sek çözünürlükte görüntüler elde etmemizi saýlamakta-
dûr ve tercih edilen modalitedir. Koryonisite, prognozu
belirlemektedir; bu yüzden, ne kadar erken ortaya ko-
nursa bir yönetim planû da o kadar erken oluúturulabilir.
Daha yüksek sayûlû çoýullar için de aynû prensipler
geçerlidir: Koryonik keseleri, ardûndan amniyotik kese-
leri ve daha sonra da embriyolarû say. Örneýin, üçüz-
ler trikoryonik triamniyotik, dikoryonik triamniyotik
(monokoryonik diamniyotik çift ile beraber bir tekiz),
dikoryonik diamniyotik (monoamniyotik çift ile birlik-
te bir tekiz) veya nadiren monokoryonik triamniyotik
olabilirler.
Çoýul gebelikler, anomaliler ve aneuploidi açûsûndan
artmûú risk altûndadûrlar. Erken deýerlendirme, anormal
fetuslarûn selektif redüksiyonuna imkan tanûyacak úekil-
de erken tanûyû mümkün kûlacaktûr.
Doppler, çoýul gebelik izleminin önemli bir bileúe-
nidir. Renkli Doppler, plasental kord insersiyon bölge-
lerini haritalamada yararlûdûr. Marjinal veya velamen-
töz insersiyonlu çoýullar, büyüme kûsûtlûlûýû için artmûú
risk altûndadûrlar. Renkli Doppler, vaza previayû tespit
etmek için de en iyi metottur. Birinci trimesterde ane-
uploidi taramasû, duktus venozus dalga formunun de-
ýerlendirilmesini içermektedir; anormal duktal akûm,
aynû zamanda yapûsal anomaliler (örneýin, konjenital
kalp hastalûýû) veya monokoryonik diamniyotik ikizler-
de ikizden-ikize transfüzyon sendromu (TTTS) için art-
mûú riski de gösterebilir. þkinci ve üçüncü trimesterde,
umbilikal arterlerin, orta serebral arterlerin, ve duktus
venozusun Doppler sorgulamasû ikiz anemi - polisitemi
sekansû ve TTTS tanûsûnûn konmasû ve evrelemesi yanûn-
da büyüme uyumsuzluýu olan ikizleri monitorize etme-
de kullanûlmaktadûr. Pek çok çalûúma, ekokardiyografi
sûrasûnda elde edilen Doppler parametrelerinin kullanû-
mûyla birlikte TTTS'nin deýerlendirilmesini iyileútirme-
ye doýru yönelmiútir.
YaklaãÏm
Orada kaç embriyo var?
Özellikle ART populasyonunda, çoýul gebeliklerin
tanûsûnda potansiyel gizli tuzaklar olabilir. Müllerian
kanal anomalileri ART populasyonunda daha sûk gö-
rülmektedir ve bunlarda bikornuat uterusun herbir
hornunda bir gebeliýin oluúmasû veya ikizler için tek
bir hornda bulunma ve diýerinde sadece desidualize
endometriyumun bulunma olasûlûýû mevcuttur. ART
hastalarû, ektopik gebelik için artmûú riske sahip olup bu
populasyonda intrauterin bir gebeliýin (IUP) varlûýû he-
terotopik bir gebeliýi ekarte ettirmez.
Kim kimdir?
Geleneksel olarak, prezente olan fetus A olarak ta-
nûmlanûr. Embriyolarûn/fetuslarûn pozisyonu büyüme
oldukça deýiúir, ama her bir fetusun büyümesini doý-
ru ve devamlû bir úekilde takip etmek önemlidir. Eýer
selektif redüksiyon düúünülüyorsa, doýru embriyonun
tanûmlanmasû daha da fazla önem arz etmektedir. Eýer
bariz bir malformasyon mevcutsa, takibi sürdürmek ko-
laydûr. Bununla birlikte, eýer koryonik villus örnekleme-
si (CVS) anöploidi ortaya koymuúsa, daha sonra redüksi-
yona yol gösterecek yapûsal bir farklûlûk bulunmayabilir.
Her bir koryonun doýru bir úekilde örneklendiýinden
emin olmak ve anomali saptandûýûnda doýru embriyo-
nun redükte edildiýini garantiye almak için CVS önce-
sinde her bir keseyi çok dikkatli bir úekilde dokümente
etmek akûllûca olacaktûr. Haritalama, özellikle yüksek
sayûlû çoýullarda karmaúûktûr ama redüksiyon düúünülü-
yorsa bilhassa önemlidir.
Koryonisite/amniyonisite nedir?
Eýer, her bir gestasyonel kese kalûn koryonik bir hal-
ka ihtiva ediyorsa, ikizler dikoryoniktir, üçüzler trikor-
yoniktir vs. Görünecek bir sonraki yapû yolk kesesidir;
yolk keselerinin sayûsû amniyonlarûn sayûsûyla paralellik
göstermektedir. þki yolk kesesi ile birlikte bir koryonik
kese içerisinde iki embriyo görülüyorsa, gebelik büyük
olasûlûkla monokoryonik diamniyotiktir. þnce amniyo-
tik zar daha sonra görünür hale gelmektedir ve en iyi
úekilde TVUS ile görüntülenir. Eýer tek bir amniyotik
zar görülüyorsa, ayûrûcû tanû monokoryonik monoam-