ve transvers pankreatik aa.'ler ç>k>yorsa pankres>n gövdesi
ve boyunun büyük bölümü de bu son damar>n sorumluluk
alan> içine girmifl olur.
Afla¤> ve öne do¤ru giden ve özellikle alt üçte birinde so-
la k>vr>lan superior mezenterik a. d>flbükey (sol) taraf>ndan
de¤iflik say>da (13-21) ba¤>rsak aa.'leri verir; 2-7 tanesi (or-
talama 5) ileokolik a.'nin bafllama noktas>n>n üzerinde ve 8-
17 (ortalama 11) tanesi bu noktan>n alt>nda yer al>r. Bu iki
gruptan ilki jejunumu, ikincisi ise jejunumun bir bölümü ile
ileumun tamam>n> besler (Kornblith). Mezenter yapraklar>
aras>nda seyrederek jejunum ve ileumu besleyen ba¤>rsak
aa.leri esas olarak sunulan levhadaki kal>b> izler. Her damar,
arkadlar yapmak üzere bitiflik primer kök damarlar>ndan ge-
len dallarla birleflen dallar vermek için bölünmeden önce
belli bir mesafe boyunca düz olarak seyreder. Bu primer ar-
kadlardan, esas olarak primer dallardan daha k>sa olan ikin-
cil ba¤>rsak aa.leri ç>kar ve bunlar da daha sonra ikincil ar-
kadlar> yaparlar. Daha sonraki arkadlar, her ne kadar daha
küçük iseler de, özellikle daha distal (ileal) aa. ile ayn> kur-
gulanma ilkesine dayanarak meydana getirilir. Terminal ark-
dan küçük düz damarlar ç>kar (arteriae rectae, afla¤>ya bkz.).
Çok say>da di¤er farkl>l>klar>n da bulundu¤u (afla¤>ya bkz.)
duodenumun ilk bölümünün kan dolafl>m> hariç ilk arkad kü-
çük olup k>sa arteriae rectae'ye sahip iken jejunal aa. uzun-
dur, daha kal>n bir çapa sahiptir ve primer ve sekonder ar-
kadlar yapmakta olup bunlardan çok say>da uzun arteriae
rectae ç>kar. sa hal al>r,
arkadlar daha küçüktür ve arterler daha k>sad>r. Jejunumun
vaskülarizasyon kal>b> ileuma ait kal>ba göre karakteristik
olarak öylesine farkl>d>r ki ba¤>rsa¤>n basitçe gözle incelen-
n ba¤>rsaklara giden kan
deste¤i son derece de¤iflkendir ve birçok
durumda bu de¤iflkenlik belirsiz ve önce-
den kestirilemez haldedir. Ba¤>rsak damar-
lar>n>n ç>k>fl, seyir, a¤>zlaflma ve da¤>l>mlar>-
na iliflkin de¤iflkenlik öylesine s>k ve öylesi-
ne önemlidir ki klasik ders kitab> tan>mla-
malar> yetersiz ve birçok yönden hatta ya-
n>lt>c> bir nitelik kazan>r ve bu durum üst
kar>n organlar>n>n kan deste¤inde karfl>lafl>-
lan duruma çok benzer (bkz.NETTER KO-
LEKSn
ameliyatlar>ndan sonra görülen ölümün ha-
la ana nedeni olan peritonite yol açan isten-
meden meydana getirilmifl nekrozun önünü
almak veya ba¤>rsak kesitlerinin plana göre
kaç>n>lmas> gereken devaskülarize olmala-
r>ndan korunmak için ba¤>rsa¤>n arter siste-
minin bask>n de¤iflkenlik kal>plar> hakk>nda
köklü bir bilgi sahibi olmak gerekir Robil-
lard ve Shapiro; Mayo).
Superior mezenterik a.* aortun önün-
den, kural olarak orta LI vertebra ortas> hi-
zas>ndan do¤arsa da birçok durumda buras>
L2'nin üst üçte birine kadar de¤iflebilir (An-
son ve McVay). Çöliak ve superior mezente-
rik a.'in do¤ufl yerleri aras>ndaki aortik me-
safe (günümüzde, her iki arterin arteriogra-
fik vizüalizasyonu ve aorta girifl için iflaret
tafl> olarak T12'nin kullan>lmas> için önemli
bir anatomik yarar sa¤lamaktad>r) 1-23 mm
aras>nda de¤iflmekte olup bask>n olarak 1-6
mm'dir (Michels). Yani çok büyük ço¤un-
lukla bu iki damar>n ç>k>fl yerleri birbirini iz-
lerken ender olarak (1,500 bedende 3 tane;
Michels) bunlar>n çöliyakomezenterik
trunkus ad> verilen ortak bir ç>k>fl noktas>
vard>r (sonraki sayfaya bkz.). Yerine geçen
veya aksesuvar olan bir sa¤ hepatik a. ve
hatta tüm hepatik trunkusla yer de¤ifltiren
hepatomezenterik kütü¤ün s>k görülmesi-
ne (%17; Michels) karfl>n (NETTER KOLEK-
S
superior mezenterik a.'den do¤an bir lieno-
mezenterik ve keza bir hepatolienomezen-
terik trunkusla karfl>lafl>l>r. Ara s>ra, superior
mezenterik a.'den sa¤ gastro-epiploik, gas-
troduodenal, splenik ve ender hallerde hat-
ta kistik aa. do¤abilir. Bu varyasyonal kal>p-
lardan baflka üst mezenterik a. tipik olarak
duodenumun üçüncü bölümü ve pankreas
bafl>n> besleyen hat olan ilk dal> yani alt
pankreatikoduodenal a. ile superior kar>n
organlar>n>n kan deste¤inin sa¤lanmas>na
kat>l>r. Olgular>n %14'ünde görüldü¤ü gibi
flayet üst mezenterikten dorsal pankreatik
64
BÖLÜM X -- LEVHA 18
<
NCE VE
K
ALIN
B
A/IRSA/IN
K
AN
D
ESTE/<
leri s>ras>yla "a." ve "aa." olarak k>salt>lm>flt>r.
(Sayfa 65'de devam ediyor)
GASTRODUODENAL ARTER
ARKA ÜST
PANKREAT(RETRODUODENAL) ARTER
ÖN ÜST
PANKREATARTER
SA/ KOL
KOL
ÖN ÇEKAL
ARTER
ARKA ÇEKAL
ARTER
APPEND
BA/IRSAK
(JEJUNAL VE ARTERLER<
MEZENTER
KÖKÜ
A/IZLAfiMA (ALT
PANKREAT
ARASINDA)
ORTA KOL
ÜST MEZENTERARTER VE VEN
KISA M
TRANSVERS PANKREATARTER
ARKA PANKREAT
SPLEN
ÇÖL
SOL M
ALT FREN
SOL ALT FRENARTERLERREKÜRREN DALI
HEPAT
SUPRADUODENAL ARTER
SA/ M
ARTER<
ALT
PANKREATDUODENAL
ARTERLER
ORTAK
ARKA
ÖN