s>k f>t>¤>na kat>labilir (bkz.sayfa 214). Apendiks yukar> do¤ru
da k>vr>labilir ve çekum veya ileumun önende veya arkas>n-
da uzanabilir. Apendiks, "fikse olmufl" retroçekal apendik-
sin (sayfa 148'e de bkz.) aksine retroçekal fossaya dalabilir
ve buradan tekrar d>flar> ç>kabilir. Yukarda bahsedilen fiksas-
yon inflamatuar bir yap>fl>kl>k sonu geliflebilece¤i gibi apen-
diks fetal yaflam s>ras>nda, asendan kolonun kar>n arka duva-
r> ile kaynaflt>¤> dönemde (bkz.sayfa 5 ve 6) retroçekal bir
konumda hapis kalm>fl da olabilir. Bu tür arkaya fikse olmufl
bir apendiks gerçekte ba¤>rsa¤>n arkas>nda yeterince uzana-
bildi¤inden buna retroçekal deme yerine "retrokolik" de-
mek daha uygundur.
Apendiksin duvar>n> oluflturan tabakalar ba¤>rsak kanal>-
n>n di¤er bölümündekilerle ayn>d>r. Bu boru mezenteriolu-
mun iki tabakas>n>n ba¤lanma yerleri aras>ndaki dar bir çizgi
hariç tutulursa visseral periton taraf>ndan sarmalanm>flt>r.
Longitüdinal kas tabakas> boruyu çepeçevre kuflat>r. Sirkü-
ler kas tabakas> apendiksin tüm uzunlu¤u boyunca çok iyi
geliflmifl ise de bir veya iki küçük bölgede bazen bulunmaya-
bilir ve bu bölgelerde submukozal doku seröz k>l>f ile devam
eder. Submüköz katman lenfo-epitelial doku kütleleri ile t>-
ka basa dolu olup bunlar>n bol miktarda oluflu apendiksin
karakteristi¤idir ve apendikse neden "ba¤>rsak bademci¤i"
ad>n>n verilmifl oldu¤unu aç>klar. Mukozan>n yap>s> esas ola-
rak kal>n ba¤>rsak mukozas>n>n yap>s> ile ayn> ise de glandü-
ler elemanlar ba¤>l olarak biraz daha azd>r. Bazen çukurlar>n
epiteli içinde Paneth hücreleri bulunabilir. Sar> bazal tane-
cikli (arjentafin) hücrelerin görülmesi apendikste karsinoid
tümörlerin s>k görülmesini aç>klar (bkz.sayfa 148 ve 165).
Apendiks baryum verilmesinden 48 saat kadar sonra X-
>fl>n> tetkiki ile görünür hale getirilebilir. Organ mutad ola-
rak üniform flekilde dolarsa da segmentlerin görülmesi halin-
de bu durum patolojik bir olay>n ifadesi olarak yorumlanma-
mal>d>r.
Klinik olarak oldukça önem tafl>yan bir
yap> olan vermiform apendiks çekumun bir
bölümüdür. Bunun yüzeye yans>mas> ön-üst
iliak spinadan göbe¤e çekilen sanal bir çiz-
ginin d>fl üçte birine geçifl noktas>nda
(McBurney noktas>) yer al>r. Fetal yaflam>n
erken evresinde çekum bir koni fleklinde
kaudale do¤ru uzan>rken bu koninin tepesi
çap>na göre boylamas>na daha fazla uzar ve
böylece solucan gibi (vermiform) bir uzant>
meydana getirir. Daha sonra, embriyolojik
geliflme s>ras>nda, gene çekum duvarlar>n>n
büyüme h>zlar> aras>ndaki farkl>l>¤a ba¤l>
olarak apendiksin do¤du¤u nokta kör kese-
nin distal ucundan dorsomedial duvardaki
bir noktaya kaymakta olup bu son noktada
kal>n ba¤>rsa¤>n üç teniyas> longitüdinal ka-
s>n yapt>¤> tek bir üniform k>l>f haline gel-
mektedir.
kal>n ba¤>rsa¤>n görece rudimenter, dar ve
ince (2,5-25 cm boy; ortalama 6-9 cm) bir
uzant>s> olup hiçbir ba¤>rsak ifllevine sahip
de¤ildir (bu durum, apendiksin oldukça bü-
yük uzunluklara eriflti¤i baz> kufl ve memeli-
lerde bulunan prosessus vermiformisin ak-
sine bir haldir). Apendiksin seyri ve konu-
mu kifliden kifliye de¤iflti¤i gibi ayn> kiflide,
esas olarak, apendiksin mezenterini temsil
eden periton k>vr>m>n>n boyu ve geniflli¤ine
ba¤l> olarak de¤ifliklik gösterir.
Mezenteriolum ad> verilen bu periton
kat> ayn> bölgede yer alan di¤er peritoneal
resesusslarla ba¤lant>l> olarak daha önce an-
lat>lm>flt>r (bkz.sayfa 51). Mezenteriolum
apendiks için karakteristik olan ileri derece-
de hareketlili¤e izin vermekte olup apen-
diks kural olarak gerçek pelvis içine belli
bir mesafeye kadar sarkmakta ve gerçekte
uterus veya bunun adneksleri veya mesane
gibi pelvik organlarla temas da edebilmek-
tedir. Bazen apendiks indirekt kas>k f>t>¤>-
n>n kesesi içinde bulunabilir veya direkt ka-
53
BÖLÜM X -- LEVHA 7
A
PPEND
V
ERM
PELVUZUN B
MCBURNEY
NOKTASI
MEZO-APEND
SABRETROÇEKAL
(RETROKOLAPPEND
EROZA (V
LONG
S
SUBMUKOZA
LENFAT
APPEND