Bu villuslar>n yapt>¤> kütle (jejunum ve ileum için toplam sa-
y> 4 milyon olarak hesaplanm>flt>r [Elze]) mukozaya bir kadi-
fe görünümü verir. Jejunumda bunlar ileuma göre bir miktar
daha uzun ve daha genifltir. Villuslar aras>ndaki vadiler veya
çöküntüler dallanmam>fl çukurlarda sonlan>r ve bu çukurla-
r>n her birinde bir veya iki adet tübüler yap> bulunmakta
olup bunlar ba¤>rsak bezleri veya Lieberkühn kriptalar>'d>r.
Tüm iç yüzey tek bir epitel hücre tabakas> ile kapl> olup bun-
lar>n ço¤u silindiriktir, yani yüzeylerinde çok iyi geliflmifl kü-
tiküler bir kenar tafl>yan yüksek prizmatik silindirik hücreler-
dir (bkz.Levha 4). Bu silindirik hücreler aras>na saç>lm>fl hal-
de di¤er üç hücre tipi, yani goblet hücreleri, Paneth'in ok-
sifilik granüler hücreleri ve arjentafin hücreler bulunur.
Goblet hücreleri tüm mukozay> kaplayan alkali, müköz bir
s>v> salg>lar. Goblet hücrelerinin ço¤u kriptalarda veya villus-
lar>n alt k>s>mlar>nda yer al>rsa da bunlar>n oldukça önemli
bir miktar> villuslar>n üst k>s>mlar>na da yerleflmifltir ve sanki
burada birbirleri ile s>k> temas halinde olan epitel hücre sü-
tunlar> taraf>ndan arada ezilmektedir. Kriptalar>n taban>n>n
karakteristik eleman> Paneth hücreleri olup bunlara boyan-
ma nitelikleri ve içerdikleri tanecikler nedeniyle "oksifilik
granüler hücreler" ad> da verilir (Levha 4'ün üst sa¤ köflesi-
ne bkz.). Bunlar olas>l>kla enzim üretimine kat>lmaktad>r.
Dördüncü bir hücre tipine arjentafin veya sar> hücreler (ke-
za Schmidt veya Kultschitzky hücreleri) ad> verilir. Bunlar,
gümüfl ve kroma büyük bir afinite gösteren bazal-boyanan
tanecikler içerir. Bunlar>n bulunma yerleri de Lieberkühn
kriptalar>n>n funduslar>d>r (sayfa 55'de levhan>n sa¤ alt köfle-
sine bkz.).
Bu arjentafin hücrelerin ifllevsel önemi konusundaki gö-
rüfllerin hala tart>flmal> olmas>na karfl>n karsinoid tümörlerin
na getirilmifltir. Seroza k>l>f> ba¤>rsak tüpü-
nü tüm çevresi boyunca çepeçevre kuflat-
makta ise de ayr>cal>kl> olarak arka duvarda,
visseral peritonun yelpaze fleklindeki me-
zenterin iki seröz tabakas> ile ba¤land>¤>
yerde dar bir fleritte bu sar>lma yoktur.
Temel olarak ayn> ilkelere göre kurul-
mufl olmalar>na karfl>n jejunum ve ileum çe-
flitli yönlerden birbirlerinden farkl>d>r. Jeju-
numa göre ileumun lümeni daha dar ve to-
tal duvar>n çap> daha incedir. Jejunumun or-
talama çap> 3-3,5 cm iken ileumun çap> 2,5
cm veya alt>d>r. Bu fark nedeniyle ba¤>rsak
içeri¤i jejunuma göre ileumda çok daha ber-
rak flekilde görüldü¤ü için kar>n aç>larak ba-
k>ld>¤>nda jejunum beyaz>mtrak k>rm>z>
renkte iken ileum gerek yaflam s>ras>nda ve
gerek ölümden sonra daha koyu renkli bir
görünümdedir. Üstelik katlanmalar>n ve ke-
za villuslar>n s>kl>¤> ve boylar> da de¤iflken-
dir. Bunlar ince ba¤>rsakta afla¤> do¤ru gidil-
dikçe daha küçük boyda olup say>lar> azal>r.
na eriflildi¤inde burada sadece
katlanmalar bulunur.
Jejunumda lenfatik doku sadece soliter
nodüller (folluculi lymphatici solitarii) ha-
linde olup bunlar mukoza yüzeyinden toplu
i¤ne bafl> fleklinde kabar>kl>klar halinde gö-
rülür. Kal>n ba¤>rsak civar>nda bunlar>n say>-
lar> artar ve daha belirgin hal al>rlar. Ek ola-
rak, kümelenmifl nodüller (folliculi
lymphatici aggregati veya Peyer plaklar>)
da görülürse de bunlar özellikle ileuma has-
t>r. Bunlar hemen daima mezenterin yap>fl-
ma noktas>n>n karfl>s>na yerleflik olup genel
olarak uzun oval veya elips biçimindedir,
uzun eksenleri daima ba¤>rsak lümeninin
boylamas>na ekseni ile örtüflür. Ortalama
genifllikleri 1-1,5 cm kadarken boylar> 2 ila
10 veya 12 cm'e kadar ç>kar veya bazen da-
ha da uzun haldedirler. Bunlar>n say>s> bir
kifliden di¤erine de¤iflmekte olup ortalama
total say> 20 ila 30 aras>nda de¤iflir.
Son olarak jejunum ile ileum aras>ndaki
bir di¤er fark kendilerine ait mezenterlerde-
ki ya¤ miktar>d>r. Eriflkinde ileak mezenter
daha fazla ya¤ dokusu içerir ve dolay>s> ile
jejunuma ait olandan daha kal>n görünüm-
dedir.
rsa¤>n Kerckring'in sirküler
valuleri üzerinde ve aras>nda kalan tüm mu-
koza yüzeyi (yukar>ya bkz.) ba¤>rsak villus-
lar> ile kapl> olup bunlar 0,5-1,5 mm boyda
uzant>lard>r (yani ç>plak gözle görülürler).
49
BÖLÜM X -- LEVHA 3
<
NCE
B
A/IRSAK
II
Yap>s>
(Sayfa 50'de devam ediyor)
(Sayfa 48'in devam>)
JEJUNUM DUVARININ
ÜÇ BOYUTLU BÜYÜTÜLMES<
JEJUNUM
(YÜKSEK BÜYÜTME)
EP
V
LENF DÜ/ÜMÜ
MÜSKÜLAR
SUBMUKOZA
JEJUNUM (KÜÇÜK BÜYÜTME)
SEROZA
EP
V
MÜSKÜLAR
YI/IfiMIfi LENF DÜ/ÜMLER<
SUBMUKOZA
S
LONG
S
LONG
SEROZA
KERCKR
V(SOLDAK<
KASILMIfi,
SA/DAK<
GEVfiEK HALDE