rsa¤>n mezentere ba¤l>, ser-
bestçe hareket eden k>sm> duodenojejunal
fleksuradan (bkz.NETTER KOLEKS
Cilt 3/I, sayfa 50) ileokolik bileflkeye (Bau-
hin valvi) uzanmakta olup bu son noktada
ince ba¤>rsak kal>n ba¤>rsakla ba¤lanmakta-
d>r (bkz.sayfa 51). rsa¤>n bu k>sm>
jejunum ve ileumdan oluflur. Bu iki bölüm
aras>nda fark edilir bir ay>r>m çizgisi bulun-
maz. Bunlar birbirlerinden ay>rd edilemeye-
cek flekilde devam eder ve aradaki dönü-
flüm lümenin çap>nda giderek de¤ifliklik ol-
mas> ve afla¤>da belirtilecek çeflitli yap>sal
de¤iflikliklerin belirmesi ile saptan>r.
Jejunum ve ileumun, yap> olarak hemen
hemen ayn> olan duvarlar> tüm sindirim ka-
nal>nda oldu¤u gibi befl tabakadan oluflmufl
olup bunlar mukoza (M.), submukoza
(S.M.), sirküler müskülaris (C.M.), longi-
tüdinal müskülaris (L.M.) ve seroza'd>r
(S.). En içte yer alan katman olan müköz
membran makroskopik olarak görülebilen
ve sirküler veya büklümlü bir biçime sahip
katlanmalarla ileri derecede plika yapm>fl
olup bunlar sirküler veya Kerckring katla-
r> olarak bilinir. Bu katlar>n boylar> de¤ifl-
ken olup lümen içine 3-10 mm uzan>r. Bu
plikalardan baz>lar> iç çap boyunca çepe-
çevre uzan>rken di¤er baz>lar> bu halkan>n
sadece yar>s> veya üçte ikisine kadar gider,
di¤er baz>lar> ise iki ve hatta daha fazla say>-
da çember çizen bir spiral yapar. Lümenin
boylamas>na eksenine yatay yönde seyre-
den Kerckring'in dairesel katlanmalar>na
valvulae conniventes ("kapay>c> valuler")
ad> verilirse de bunlar ender olarak gerçek
bir valu gibi davran>rlar. Lümen içine uza-
nan bu yap>lar lümenin içeri¤inin ilerleme-
sini belli bir ölçüde yavafllatacak ise de as>l
görevleri kesinlikle emici yüzey alan>n> art-
t>rmakt>r. Bu ilke son derece belirgin olup
gerçekten de katlanmalar>n yüzey alan> da-
ha sonra villuslar ad> verilen ince, parmak
fleklinde uzant>lar da tafl>makta olup bunla-
r>n mikroskopik ve ultramikroskopik yap>la-
r> afla¤>da tart>fl>lacakt>r.
Mukozan>n epitel yüzeyinin alt>nda, fa-
kat Kerckring katlanmas> ve villuslar>n olufl-
mas>na kat>lacak flekilde yer alan tabaka tu-
nika (lamina) propria olup buras> bask>n
olarak retiküler ba¤ dokusunun yapt>¤> gev-
flek bir k>l>ft>r ve k>smen lenfatik karakter ta-
fl>d>¤> varsay>lmaktad>r. Tunika propriada
müskülaris mukoze'den >fl>n fleklinde gelen
ve villuslar>n tepesine kadar uzanan ince
düz kas lifleri de bulunmakta olup bu lifler
48
gevfledi¤i zaman yüzey düz bir hal al>rken lifler kas>ld>¤> za-
man testere gibi diflli bir görünüm kazan>l>r (Levha 3'ün üst
sa¤ köflesine bkz.). Müsküler liflerin villuslar>n pompalama ifl-
levini sürdüren motorlar olarak görev yapt>¤> varsay>lmakta-
d>r. Tunika (lamina) propria ve özellikle villuslar>n stroma-
s> içine yerleflik halde kan damarlar>n>n terminal dallanmala-
r>, villusun merkezi lakteal veya flilöz damar> (bkz.Levha 4)
ve sinir lifleri bulunur. Çok say>da soliter lenf dü¤ümü (bu-
nun için de afla¤>ya bkz.) tunika propria içine gömülmüfl olup
zamanla submukozal katmana kadar eriflirler.
Müköz membran> submukozal k>l>ftan ay>ran müsküla-
ris mukoza iki adet ince, çizgisiz kas tabakas>ndan yap>lm>fl
olup hareketli mukoza katman>n> yerinde tutar. D>fl longitu-
dinal tabaka iç dairesel tabakadan daha incedir ve bundan,
yukarda anlat>ld>¤> üzere villus koçanlar>n>n kas lifleri do¤ar.
Tunika submukoza kollajen ba¤ dokusundan yap>lm>fl olup
buna ait lifler baklava fleklinde a¤lardan bir a¤ yap>s> olufltu-
rur. A¤>n aç>lar>n> de¤ifltirerek bu submukozal a¤ yap>s> ken-
disini ba¤>rsak lümeninin çap ve boyundaki de¤iflikliklere
(peristaltizim ve sarkaç hareketi; bkz.sayfa 84) uydurur. Sub-
mukoza çok zengin bir kapiller a¤ ve kal>n damarlar, çok sa-
y>da lenfatik ve Meissner'in submüköz sinir pleksusunu tafl>r
(bkz.sayfa 78).
Kas tabakas> düz kas hücrelerinden kuruludur. Kal>n iç
dairesel tabaka ile ince d>fl longitudinal tabaka birbirleri ile
karfl>laflt>klar> alanda büklümlü geçifl demetleri ile birbirine
ba¤lanm>flt>r. Bu iki tabaka aras>nda miyelinsiz sinir lifleri ve
gangliyon hücrelerinin yapt>¤> bir a¤ olan Auerbach'>n mi-
yenterik pleksusu yay>l>r (bkz.sayfa 78).
Seroza yass>, poligonal epitelin yapt>¤> bir tabaka ve çok
gevflek ba¤ dokusundan oluflan subseroza taraf>ndan meyda-
BÖLÜM X -- LEVHA 2
<
NCE
B
A/IRSAK
II
Yap>s>
(Sayfa 49'da devam ediyor)
S. SEROZA
L.M. LONGC.M. SS.M. SUBMUKOZA
M. MUKOZA
JEJUNUM