netter sindirim sistemi 3-2 Page 20

veya fleksura gösterir. Bunlardan ortada bulunan> sola do¤ru

kabar>rken üst ve alttakiler sa¤a do¤ru kabarm>flt>r. Her üç

e¤rilik de iç rektal duvar>n karfl> yan>nda bulunan indentas-

yonlara (difllere) karfl>l>k gelmekte olup bu indentasyonlar>

mukoza ve submukozan>n hilal fleklindeki plikalar> meydana

getirmektedir ve bu olufluma sirküler kas da kat>l>rken longi-

tüdinal kaslar kat>lmaz. Rektal raflar (valvler) ad> verilen

bu az veya çok belirgin katlanmalar rektumun çevresinin üç-

te biri ila yar>s>n> tutar. Üst ve alt rektal raflar sol tarafta bu-

lunmakta olup ilki rektosigmoid kavfla¤>n 4 cm kadar alt>n-

da, ikincisi ise dentat çizginin 2-3 cm kadar üzerinde (afla¤>

bkz) ve ampuller rektal k>sm>n daralmaya bafllad>¤> noktada

yer al>r. Orta rektal valv genel olarak sa¤ tarafta veya perito-

neal uzant> düzeyinin hafifçe üzerinde, yani dentat çizginin

6-7 cm kadar yukar>s>nda yer al>r. Burada belirtilmesine ya-

rar olan husus belirtilen bu mesafenin parmakla rektal mu-

ayene s>ras>nda parma¤>n ulaflabilece¤i bir uzakl>kta oluflu-

dur. Birçok olguda bu orta valv her üç valvin en genifl olan>

ise de bunlar>n büyüklü¤ü, say>lar> gibi kifliden kifliye de¤iflir.

Bazen bir veya iki ek katlanma veya valv bulunabilir veya

bunlardan sadece iki tanesi görülür. Ço¤u kez cerrahi anal

kanal>n üst üçte biri olarak kabul edilen rektumun sfinkte-

rik bölümü (Milligan, Morgan) klinik olarak palpe edilebilen

anorektal kas halkas>n>n (bkz.sayfa 60) üst kenar>ndan, ge-

nellikle rektumun önemli derecede darald>¤> anal s>n>r>n 4-6

cm kadar yukar>s>ndan bafllar. Anal s>n>r>n 2-3 cm kadar yu-

kar>s>nda rektal mukozada yer alan düzensiz veya ondüleli

demarkasyon hatt> olan anatomik anorektal hatta (dentat

çizgi, pektinat çizgi, linea sinuosa) kadar afla¤> yönde uza-

n>r. Bu çizginin endodermal primitif ba¤>rsa¤>n ektodermal

Ba¤>rsaklar>n son bölümü, embriyolojik

olarak oldukça farkl> anlagen'den gelen rek-

tum ve anal kanal'dan türemifltir (bkz.say-

fa 4 ve 8). Rektum, üçüncü sakral vertebra

düzeyinde rektosigmoid kavflak'dan bafl-

lar, anorektal çizgiye kadar 10-15 cm afla¤>

yönde gider (afla¤>ya bkz.). Periton k>l>f> sig-

moidden, ön ve yan rektal duvarlardan sa-

dece 1-2 cm mesafede olarak afla¤> do¤ru

iner. Bazen çok k>sa bir mezorektum bulu-

nursa da bu sadece rektosigmoid kavflak ci-

var>nda yer al>r. Yani rektum genel olarak

gerçek bir retroperitoneal organd>r. Periton

üst ön rektal yüzeyden itibaren erkekte rek-

tum ve mesane, kad>nda rektum ve uterus

aras>ndaki aral>¤a uzanarak s>ras>yla retrove-

zikal veya retrouterin resesus veya cepler

yapar. Bu uzant>lar>n ne kadar derine gitti¤i

de¤iflkenlik gösterir. Anüsten bu peritoneal

ceplere olan ortalama mesafe erkekte 7 cm,

kad>nda 4 cm'dir. Yanlarda periton rektum-

dan sakral duvar ve pararektal fossalara uza-

n>r (bkz.sayfa 28).

Rektumun peritonla örtülü küçük seg-

mentine bazen sigmoid veya "pelvik" kolo-

nun bir bölümü olarak bak>l>r (bkz.sayfa

56). fl aç>s>ndan rektumun bir

ampuller ve bir de sfinkterik bölümünden

bahsetmek sanki çok daha uygun olacakt>r.

Boflken kendisini az çok yatay bir yar>k flek-

linde gösteren ilk bölümün büyüklü¤ü ve

flekli ayn> kiflide ve farkl> zamanlarda, esas

olarak doluluk düzeyi ve kar>n içi bas>nca

ba¤l> olarak de¤iflkenlik gösterir. Armut ve-

ya balon fleklinde olabilece¤i gibi boru flek-

linde de olabilir. Rektosigmoid kavflakta

yaklafl>k 15 cm ve en genifl k>sm>nda 35 cm

veya üzeri boyda bir çember yapan rektum

pelvik diyafragmadan geçerken, yani ano-

rektal kas halkas>nda, kabaca erkekte pros-

tat>n ortas>n>n veya kad>nda vaginan>n orta-

s>n>n karfl>s>nda bulunur. Rektumun uzunlu-

¤u çap> gibi büyük bir de¤iflkenlik gösterir.

Kad>nda rektum, ortalama olarak erkekteki

rektumdan çok daha küçüktür. Rektumun

ampuller bölümünün ekseni genel olarak

sakral e¤rili¤e uyar. Bunun arka duvar> sak-

rumdan, levator raf> üzerinde az çok yatay

hale geldi¤i sakrokoksigeal ekleme do¤ru

ön yüze s>k>ca tutunmufltur. Ön duvar göre-

ce düzdür ve kad>nda vaginan>n posterose-

falik eksenine veya erkekte rektogenital

septuma paralel bir çizgiyi s>k>ca izler. Her

ne olursa olsun rektum düz bir organd>r (La-

tince düz anlam>na gelen rektus deyimi

ayaklar> üzerine kalkmam>fl memelileri dis-

seke eden ilk dönem anatomistler taraf>n-

dan kullan>lm>flt>r).

Rektal ampuller k>s>m genel olarak üç

tane, s>kl>kla oldukça belirgin lateral e¤rilik

BÖLÜM X -- LEVHA 11

EKTUM VE

NAL

ANAL

(Sayfa 58'de devam ediyor)

TEN

LEVATOR AN< KASININ PUBOREKTAL

BÖLÜMÜ (ANOREKTAL KAS HALKASI)

REKTO-UTER(DOUGLAS CEB< VEYA CUL-DE-SAC)

LEVATOR AN< KASI (LEVATOR RAFI)

VAG

MESANE VE VEZ

LEVATOR AN< KASININ PUBOREKTALBÖLÜMÜ (ANOREKTAL KAS HALKASI)

ÜROGEN

YÜZEYEL TRANSVERS PER

DIfi ANAL SFVE SUBKÜTAN)