background image
Anatomiye Dayali T
ani:

Sella v
e
Hipofiz
2
II
2
SELLA VE HPOFZE GENEL BAKI
Gros Anatomi
Sella
Kemik Anatomi. Sella turcica ("Türk eeri"), bazisfe-
noidde, pituiter bezi (hipofiz bezi olarak da adlandirilir)
içeren konkav, orta hat çöküntüsüdür. Sellanin ön sinir-
larini küçük sfenoid kanatin ön klinoid çikintilari olu-
tururken, arka sinirini dorsum sella tekil eder. Dorsum
sellanin tepesi genileyerek arka klinoid çikintilari ve ar-
dindan klivusun üst sinirini oluturur. Sellanin tabani,
kismen veya bütünüyle havalanan sfenoid sinüsün ta-
vaninin bir parçasidir. nternal karotid arterin kavernöz
segmenti sellanin inferolateralinde bulunan ve karotid
sulkus olarak adlandirilan si oluklarda seyreder.
Meninksler. Sella içi ve çevresindeki meninksler
önemli sinir iaretleri olutururlar. Dura, sellanin taba-
nini döer. nce bir dural uzanti pituiter fossanin late-
raline uzanir ve kavernöz sinüsün medial duvarini olu-
turur. Küçük sirküler bir dural katlanti olan diyafragma
sella, sella turcicanin üzerinde, çou olguda hipofizi
tama yakin kaplayan bir çati oluturur. Diafragma sel-
la, hipofizer sapin geçiine izin veren deiken boyutta
merkezi bir açiklia sahiptir. Bazi olgularda bu dural açi-
lim büyük olup geni bir delik oluturur. Bu olgularda,
suprasellar sisternden açiklik araciliiyla inferiorda sella
içerisine, tek baina veya BOS ile birlikte protrüde olan
araknoid "bo sella" görünümüne neden olur.
Hipofiz Bezi
Genel Baki. Hipofizis serebri olarak da adlandirilan
pitüiter bez 3 ana kisimdan oluur: Adenohipofiz (AH),
nörohipofiz (NH) ve genelde birlikte tek bir birim olarak
deerlendirilen infundibulum (I) ile birlikte pars inter-
media (PI).
Adenohipofiz. Önceden ön lob olarak da isimlendi-
rilen AH, NH'i anterolateralden U eklinde sarar. AH
asidofil, bazofil ve kromofob hücreler ile birlikte tanisit
gibi dier hücreleri de içerir. AH hücreleri trofik hor-
monlar (TSH, ACTH, LH ve FSH) ve büyüme hormonu-
nu salgilarlar. Hacim olarak AH hipofiz bezinin %80'ini
oluturur.
Pars intermedia. PI, embriyonik Rathke kesesinin buk-
kal ektoderminden köken alir. Görece küçüktür (hipofiz
hacminin %5'inden daha azi). Hipotalamustan aksonlar
AH'e saliverici hormon granülleri tairlar.
Nörohipofiz. Bazen pars nervoza olarak da adlandi-
rilan NH, hipofiz bezi posterior lobu, infundibular kök
ve hipotalamusun median eminensinden oluur. NH,
hipotalamusun aaiya doru bir uzanimi olarak embri-
yonik diensefalondan (önbeyin) köken alir. Vazopressin
ve oksitosin hipotalamusta üretilir, hipotalamohipoizer
trakt yoluyla inferiora geçer ve NH içinde depolanir. NH
hipofiz bezinin yaklaik %20'sini oluturur.
Görüntüleme Önerileri
MR
MR genelde tercih edilen yöntemdir. Önerilen se-
kanslar kontrast öncesi ince kesit, küçük FOV sagital ve
koronal T1 ve T2A'lar ve kontrast sonrasi sagital ve ko-
ronal T1A C+ YB görüntülerdir. Tüm beyin FLAIR ekle-
nebilecek faydali bir sekanstir. T2* görüntüler, özellikle
SWI hipofizer kanamayi tespit etmekte yardimci olabilir.
Mikroadenomdan üpheleniliyorsa, hizli bolus eklinde
kontrast enjeksiyonunu takiben 10-15 saniye aralar ile
elde olunacak koronal ince kesit T1A kesitler önerilir.
Kesit sirasi ile dizilmi en azindan üç kesit (3 mm veya
daha ince, kesitler arasi boluk olmaksizin) alinir. Mik-
roadenomlarin %20-30'u sadece dinamik kontrastli MR
görüntüleme ile saptanabilir.
BT
Sagital/koronal rekonstrükte ince kesit 64 veya
128-kesit ÇKBT, bazisfenoidde, sella ve/veya kavernöz
sinüsü ilgilendiren lezyonlar sözkonusu olduunda fay-
dali bir yardimci görüntülemedir.
Görünteleme Anatomisi
Boyut. Hipofiz bezinin yükseklii cinsiyet ve ya ile
deiiklik gösterir. Ergenlik öncesi çocuklarda 6 mm ve
alti normal kabul edilir. 10 mm'ye varan normal yüksek-
lik ile fizyolojik hipertrofi, genç adet gören kadinlarda
siktir. Bu hastalarda yukari doru konveks bez siktir. Ha-
mile ve süt veren kadinlarda 12 mm yükseklie ulaan
daha büyük bir bez de olabilir. Erikin erkek ve postme-
nopozal kadinlarda normal üst limit 8 mm'dir.
Sinyal intensitesi. Hipofiz bezi sinyali deikendir. Ye-
nidoanlar haricinde (ki bu dönemde AH geni ve çok
hiperintens olabilir) AH prekontrast T1A'da tipik olarak
gri cevher ile izointenstir. T2* görüntülerde koyu veya
"siyah" olarak izlenen hipofiz bezine demir yüklenim
durumlarinda (talassemi, hemokromatozis) rastlanir.
T1A'de tümüyle "beyaz" hipofiz bezi nadir olup, karaci-
er yetmezliinde görülebilir.
NH, vazopressin/oksitosin nörosekretuar granülleri
nedeniyle genellikle kisa T1 süresine sahiptir (posterior
hipofizer "parlak odak" veya PHPO). Ya içermediin-
den "parlak odak" YB ile baskilanmaz. Santral diabetes
insipidusta PHPO yokluu sik olmakla birlikte, görüntü-
lenen normal hastalarin %20'sinde PHPO yoktur.
Kontrastlanma. Hipofiz bezinde kan-beyin bariyeri
yoktur, dolayisiyla kontrast madde verilmesini takiben
hizli ve kuvvetli olarak boyanir. Kontrastlanma tipik
olarak komu kavernöz sinüsteki venöz kandan hafif
daha azdir.
Hipofizer "insidentalomalar" T1A C+ görüntülerde
siktir (olgularin %15-20'sinde izlenir). Youn kontrast-
lanan hipofiz bezi içinde fokal hipointensite alanlari
olarak görülürler ve intrahipofizer kistler veya nonfonk-
siyone mikroadenomlardan kaynaklanabilirler. Her ikisi
de otopside siktir. Eer bir "insidentaloma" hiç kontrast
tutulumu göstermiyorsa, mikroadenomdan ziyade be-
nign nonneoplastik bir kist (pars intermedia kisti veya
Rathke kleft kisti gibi) daha olasidir.
Ayirici Tani Yaklaimi
Genel baki. Sellar bölge anatomik olarak çok karma-
ik olduundan, hipofiz bezi içi ve çevresinde 30'u akin
lezyon meydana gelir. Bunlar hipofiz bezinden veya her-
hangibir komu yapidan (beyin, 3. ventrikül, meninksler,
kavernöz sinüs, arterler, kranial sinirler, vs) köken alabi-
lirler. En azindan tüm sellar/jukstasellar kitlelerin %75-
80'i "Büyük 5"in içindedir: Makroadenom, mikroade-
nom, anevrizma, kraniyofarinjiom ve astrositom. Tüm