7
I
2
Patolojiye Dayali T
ani:
Primer Neoplastik Olmay
an Kistler
PRMER NEOPLASTK OLMAYAN KSTLERE GENEL BAKI
Beyin Kistlerine Genel Yaklaim
Genel Deerlendirmeler
Genel Baki. Kistler beyin MR ve BT taramalarinda sik
karilailan bulgulardir. ntrakraniyal kistlerin bazilari
önemli olan, bazilari rastlantisal saptanan çok sayida
tipleri vardir. Bu bölümde biz kistik neoplazmlari (pilo-
sitik astrositom ve hemanjioblastom gibi), siklikla intra-
tümöral kistler içeren solid neoplazmlari (ependimom
gibi) ve siklikla santral nekroz gösteren tümörleri (örn.
glioblastoma multiforme) deerlendirme dii biraktik.
Ayrica parazitik kistleri (nörosistiserkozis, hidatik
hastalik) ve kistik beyin malformasyonlarini (Dandy-
Walker spektrumu) tartima diinda biraktik. Böylece
bu özel bölümün odak noktasi primer neoplastik olma-
yan kistlerdir.
Neoplastik olmayan kistlerin etiyolojisi, patolojisi ve
klinik önemi oldukça çeitli olmasi nedeniyle, bunlarin
siniflamasi gerçek bir sorun oluturmaktadir. Bazi nöro-
patologlar tipik olarak kistleri kist duvarinin histoloji-
sine göre siniflamaktadir. Baka grup onlari varsayilan
orijine veya patogeneze göre siniflamaktadir.
Patogeneze dayanilarak oluturulan emada kistler
normal anatomik varyantlar (örn. genilemi perivas-
küler [Virchow-Robin] mesafeler), konjenital inklüzyon
kistleri (örn. dermoid ve epidermoid kistler) ve embri-
yonik ekto-/endodermden kaynaklanan lezyonlardan
(kolloid ve nörenterik kistler) olumaktadir. üphesiz,
herhangi bir kategoriye tam olarak koyulamayan dier
kistler de (koroid pleksus kistleri, neoplastik olmayan
tümör-ilikili kistler gibi) vardir.
Nöroradyologlar gerçek bir ikilemle kari kariyadir:
Kistik görünümlü bir lezyon MRG veya BT'de tanimla-
nir. O nedir? O baka ne olabilir? Kist duvarinin histo-
patolojisi pratik bir deer deildir. Görülebilen eyler (1)
kistin anatomik yeri; (2) görüntüleme özellikleri (örn.
dansite/sinyal intensitesi, kalsifikasyon varlii veya
yokluu, kontrastlanma); ve (3) hastanin yaidir. Beyin
kistlerinin analizinde önerilen ilk yaklaim anatomi te-
mellidir.
Beyin Kistlerine Anatomi-Temelli Yaklaim
Genel Deerlendirmeler
Temel özellikler. Kistik-görünümlü intrakraniyal lez-
yonlara tanisal yaklaimda dört özellik yardimcidir.
Birinci basamak kistin intra- veya ekstraaksiyel olup ol-
madiini saptamaktir. Eer ekstraaksiyel ise, kist supra-
veya infratentoriyal midir? Orta hatta mi yoksa orta-hat
dii midir? Eer kist intraaksiyel ise, supra - veya infra-
tentoriyal midir? Parankimal mi yoksa intraventriküler
midir? Birçok intrakraniyal kist birden daha fazla yerle-
imde oluurken, bazi yerleim yerleri belirli kistler tara-
findan tercih edilir.
Ekstraaksiyel Kistler
Suptatentoryal ekstraaksiyel kistler. Neoplastik ve infek-
siyöz olmayan ekstraaksiyel kistler orta-hatta veya orta-
hat diinda oluabilirler. Pineal ve Rathke yarik kistleri
yalnizca orta-hatta oluurlar. Dermoid kistler suprasellar
sistern gibi orta hat yerleimini tercih etselerde, orta hat-
tin diinda da oluabilirler; subaraknoid sisternler içinde
ya "damlaciklari" ile rüptür bulgularini arayin.
Araknoid kistler (AK) genellikle orta-hat diindadir.
Supratentoryal kompartmanda, orta hat AK'ler göreceli
olarak nadirdir. En sik orta hat yerleim yeri suprasellar
sisterndir; kuadrigeminal sistern ve velum interpositum
bunu takip eder. Büyük suprasellar AK'ler genellikle ço-
cuklarda görülür ve tikayici hidrosefaliye yol açarlar.
En sik orta-hat dii ekstraaksiyel supratentoryal kist
araknoid kisttir. Bunlar her yerde oluabilirler ancak
orta kraniyal fossa tüm AK'lerin en az %50'sinin yerle-
im yeridir. Bazen AK'ler en sik parietal lob olmak üzere
serebral konveksitenin üzerinde oluurlar. AK'ler tüm
sekanslarda BOS'u takip eder; FLAIR ve DAG kullanarak
epidermoid kistlerden ayirt edilir. AK'ler FLAIR sekan-
sinda tamamen baskilanir ve difüzyon kisitlilii göster-
mezler.
Meninjiyom, vannom, pituiter makroadenom ve
kraniyofarinjiom gibi ekstraaksiyel tümörlerde büyük
ekstratümöral kistler bulunabilir. Bu neoplastik olma-
yan tümör-ilikili kistler (TK'ler) supra- ve infratentor-
yal kompartmanin her ikisinde de oluabilir.
TK'ler benign sivi koleksiyonlaridir, içerii ber-
rak BOS-benzeri sividan proteinöze kadar deikendir.
TK'ler tipik olarak tumör-beyin arayüzü arasinda, kit-
le ile komu korteks arasinda yerleir. TK'lerin gerçek
araknoid kist, tikali PVM'ler veya siklikla gliotik beyinle
çevrili sivi koleksiyonlari olup olmadii tartiilabilir.
Saçli deri ve kafatasi kistleri intrakraniyal kistlerden
daha nadirdir. Sebase kistler (trikilemmal kistler [TC'ler]
daha doru adlandirmadir) orta ya ve daha yali has-
talardaki saçli deri kitleleridir. Birçou MR ve BT tara-
malarinda rastlantisal olarak saptanir. TC'ler tek veya
çok sayida olabilirler, iyi-sinirli, ve boyutlari birkaç mili-
metreden birkaç santimetreye kadar deikendir. 60 ya
üzeri bir kadinda subepidermal saçli deri tümörü klasik
bulgudur.
"Büyüyen kiriklar" olarak da bilinen leptomeningial
kistler, nadir fakat önemli ekstraaksiyel kistlerdir, en sik
parietal kemikte bulunurlar. Post-travmatik ensefaloma-
laziye komu büyüyen kalvaryal kirik tipiktir. Hastalarin
büyük çounluu 3 yain altindadir. Büyüyen, ele gelen
yumuak doku kitlesi ile ortaya çikarlar. Sivi ve ensafalo-
malazik beyin, yirtik dura ve araknoid yoluyla ve sonra
büyüyen lineer kalvaryal kirik yoluyla diari çikar. Lep-
tomeningial kistler, düzgün yuvarlak duvarlariyla birlik-
te lineer lüsent kafatasi lezyonlari eklinde görülürler.
nfratentoryal ekstraaksiyel kistler. Posterior fossanin
neoplastik olmayan kistlerinin çou orta-hat diinda
oluur. Bu yerleimde bulunan balica kist tipleri epider-
moid ve araknoid kistlerdir.
Serebellopontin köe (SPK) epidermoid kistin (EK) en
sik posterior fossa yerleimidir. EK bazen 4.ventrikülde
oluur. 4. ventriküler EK, hapsolmu dilate 4.ventriküle
benzer, fakat EK'ler FLAIR'de baskilanmaz ve genellikle
difüzyon kisitlilii gösterirler.
Sonraki en sik posterior fossa kisti AK'dir. AK'ler orta-
hatta sisterna magnada oluabilirse de, serebellopontin
köe en sik yeridir. Tümör-ilikili kistler (TK) bazen SPK
sisterninde olur. Çou vestibüler vannomla birlikte-
dir, fakat SPK meninjiyomu da TK formasyonuna ne-
den olabilir.
Nörenterik kistler konjenital endodermal kistlerdir
ve daha çok spinal kanalda bulunurlar. ntrakraniyal
nörenterik kistler serebromedüller sisternde oluur ve
genellikle ortahatta veya pontomedüller bilekenin he-
men anterioruna uzanarak hafif ortahat-diindadir . Ba-
zen nörenterik kistler alt SPK (serebromedüller) sisternde