background image
MEDI-
SfEEr
421
44
3 oktober 2013
aCtUaLItéS MédICaLeS
teCHNo-Sfeer
de geluidsintensiteit toeneemt. bovendien
is het borststuk kegelvormig, waardoor
de druk toeneemt in het smallere deel van
de kegel. op die manier zorgt het fysieke
ontwerp van de stethoscoop ervoor dat de
geluidsintensiteit naar het oor toeneemt.
Het geluid bestaat natuurlijk niet uit één
enkele frequentie. We spreken dan ook
van een `frequentiespectrum' of klank-
kleur. deze klankkleur verschilt naarge-
lang van de geluidsbron. Zo onderschei-
den we bijvoorbeeld moeiteloos het geluid
van een viool van dat van een piano, ook
al wordt dezelfde noot gespeeld. Het tim-
bre van beide instrumenten is immers sterk
verschillend. Hetzelfde principe geldt voor
hart- en longgeluiden.
Het membraan op het borststuk zorgt er-
voor dat de hoge frequenties beter worden
gecapteerd. Het metalen borststuk is dan
weer gevoeliger voor lage frequenties. Zo
krijgt de arts uiteindelijk het volledige ge-
luidsspectrum te horen en kan hij duidelijk
het openen en sluiten van de hartkleppen,
maar ook de bloedstroom waarnemen.
In het hart...
Zodra materie aan het trillen wordt ge-
bracht, is er sprake van geluid. Wanneer
een hartklep zich sluit, onderbreekt ze de
bloedstroom. daardoor botst het bloed
tegen de klep. de elasticiteit van het vloei-
bare bloed zorgt dan voor de rest: het
bloed begint te trillen en er ontstaat een
geluidsgolf. dat is telkens zo wanneer een
klep zich sluit of opent in een vloeistof.
ook de viscositeit en bijgevolg de wrijving
binnen in de vloeistof, maar ook tussen de
vloeistof en de vaatwanden, zorgt voor
een permanente geluidsproductie in de
stroperige vloeistofstroom.
de geluidsgolf is tevens hoorbaar wanneer
een deel van het geluidsspectrum zich bin-
nen het menselijke gehoorbereik bevindt
(tussen 20Hz en 20.000Hz) en wanneer de
geluidsintensiteit de gehoordrempel van
10
-12
W/m² overschrijdt (dus een akoesti-
sche druk van meer dan 2 x 10
-5
Pa).
de gehoordrempel is afhankelijk van
de frequentie. Zo is een frequentie van
2.000Hz bijvoorbeeld het duidelijkst
waarneembaar.
Een beetje geschiedenis?
vroeger plaatste de arts zijn oor tegen de borstkas van de patiënt om de geluiden van
het hart te beluisteren. In 1816 kreeg de franse arts rené Laënnec het idee om een
blad papier op te rollen tot een cilinder. de ene kant drukte hij tegen de borstkas
van de patiënt aan en de andere kant tegen zijn eigen oor. Zo kon hij de hartgeluiden
beter waarnemen. Naar aanleiding van het succesvolle experiment ontwikkelde hij de
stethoscoop.
oorspronkelijk had
het toestel de vorm
van een houten buis.
Het zag eruit als een
soort `hoorn' van 30
centimeter lang met twee
verschillende uiteinden.
de ene kant had de vorm
van een trechter en werd
tegen de borstkas van
de patiënt aangedrukt
om het geluid beter te
kunnen opvangen. de
andere kant had de vorm
van een ronde schijf en
stond in contact met het
oor van de arts.
de belangrijkste stap in de evolutie van de moderne stethoscoop was de ontwikkeling
van een geschikt borststuk en een oorbeugel, waardoor de arts de handen vrij had
tijdens de auscultatie. de hedendaagse stethoscoop werd in 1961 uitgevonden door de
duitse cardioloog david Littmann.
Zoals reeds aangegeven is de huidige standaardstethoscoop een akoestisch exemplaar
dat de tonen overbrengt door middel van eenvoudige fysische eigenschappen.
er bestaat echter ook een elektronische versie, die de opgevangen geluiden versterkt.
deze stethoscoop laat de arts toe om zelfs hele zwakke of gedempte geluiden waar
te nemen. elektronische stethoscopen worden gebruikt om een heel nauwkeurige
diagnose te stellen. Sommige modellen bieden de mogelijkheid om de resultaten van
de auscultatie op te slaan en op een computer of een mobiel toestel weer te geven
(smartphone, pda), bijvoorbeeld via bluetooth. op die manier wordt het mogelijk
om verschillende auscultaties, al dan niet uitgevoerd bij dezelfde patiënt, met elkaar
te vergelijken en ze te delen. bovendien zijn er bepaalde softwareprogramma's op de
markt die geluidssignalen visueel weergeven in de vorm van een diagram. Zo kunnen
signalen gemakkelijker met elkaar worden vergeleken en neemt de nauwkeurigheid
van de diagnose toe.
de belangrijkste concurrent van
de stethoscoop, zelfs in zijn meest
geavanceerde versie, zou op termijn
weleens de
smartphone kunnen
zijn. deze `slimme' telefoons zijn
tegenwoordig in staat om geluiden
op te nemen, scherper te maken, te
versturen (bijvoorbeeld naar een arts
op afstand) en ze (in zekere mate) te
interpreteren. Ze zijn zelfs inzetbaar
om iemand de auscultatietechniek
aan te leren. itunes en de android
Store bieden dergelijke applicaties in
overvloed aan.